Eduard Nazarski: ‘Het schokt me telkens hoe hard en snel een regering kan toeslaan’

Wat bracht het jaar 2017? Amnesty-directeur Eduard Nazarski reageert op acht trefwoorden.

Asiel

‘Veruit de belangrijkste ontwikkeling op dat gebied was voor mij dat de Europese Unie vastbesloten is migranten uit Libië tegen te houden. De deal uit 2016 met Turkije sloot effectief een belangrijke migratieroute af. Vooral Italië en Duitsland willen dat “succesverhaal” uitbreiden‚ ook al wordt de Libische migrantenopvang wel vergeleken met concentratiekampen. Onderwijl komen EU-landen de afspraken niet na om tienduizenden vluchtelingen die nu in Italië en Griekenland verblijven‚ te hervestigen.’

Kabinet

‘Het is nog vroeg. Ik schreef in het oktobernummer van Wordt Vervolgd hoe schokkend het is dat CDA-leider Sybrand Buma de “traditionele Nederlandse waarden” belangrijker vindt dan vrijheid en gelijkheid. Op buitenlands beleid is in het regeerakkoord heel weinig uitgewerkt. Een “studie” naar het Vluchtelingenverdrag is aangekondigd‚ ik ben benieuwd of men aan dat internationaal verdrag wil gaan morrelen.’

Sleepwet

‘Ik heb vooraf goed bekeken hoe Amnesty in Zwitserland en Ierland met referenda omging. Het referendum is een goed initiatief en we kregen medestanders‚ ook van onverwachte kanten. Amnesty gaat het niet om een absoluut voor of tegen de wet op de inlichtingendiensten. We willen wel betere waarborgen. Met het referendum staan we sterker in het inhoudelijk debat.’

Terrorisme

‘We noemden de behandeling van terrorismeverdachten in Nederland “onmenselijk”. Daar waren sommige beleidsmakers het helemaal niet mee eens. Andere mensen vonden het nog te mild. We hebben vaker gerapporteerd over de risico’s die de rechtsstaat loopt door hard antiterrorismebeleid. Zo worden nu verdachten en veroordeelden bij elkaar opgesloten‚ dat is in strijd met internationale beginselen.’

Turkije

‘Amnesty’s voorzitter en directeur werden beiden gearresteerd‚ de laatste kwam in oktober vrij. Er zitten nog tweehonderd journalisten gevangen‚ en massa’s anderen die kritisch staan tegenover de regering. Het wordt ons steeds moeilijker gemaakt organisaties daar te steunen. En als mensen vrijkomen‚ wat is dan het blijvend effect? Zo’n gevangenschap laat je niet achter je met een douche en een weekendje rust. Het schokt me telkens hoe hard en snel een regering kan toeslaan‚ hoe fragiel de civil society kan zijn.’

Peter Baehr-lezing

‘Het was erg eervol dat ik eind september die lezing mocht houden‚ in een serie met eerdere sprekers van internationale faam. Ik sprak speciaal over Polen en Hongarije. Twee landen waar het de verkeerde kant op gaat. Naar Russisch voorbeeld krimpen ze de onafhankelijke maatschappelijke ruimte in door wetgeving‚ intimidatie en manipulatie van de bevolking. Ze maken mensenrechtenverdedigers verdacht. Gelukkig blijft er verzet. In Polen zijn een paar van de ergste wetten afgelast na publiek protest. Ik wees op instituties‚ media en organisaties die veel mogelijkheden bieden voor invloed vanuit het buitenland. Mijn Poolse en Hongaarse Amnesty-collega’s voelden zich gesterkt door mijn verhaal.’

Mensenrechtendialoog

‘Het idee is: er bestaan in Nederland veel oordelen en vooroordelen over kwesties die aan de mensenrechten raken. We zijn daarom een serie “huiskamergesprekken” gestart. In de eerste plaats met onze achterban omdat die de feiten en argumenten beter over het voetlicht wil brengen. We faciliteren de gesprekken met gedegen documentatie en trainingen. Amnesty-leden die in het land een gesprek willen organiseren kunnen bij ons een gespreksleider aanvragen.’

2018

‘Zeker driekwart van wat Amnesty Nederland doet is gericht op het buitenland‚ een veel kleiner deel op eigen land. Maar dat laatste krijgt vaak veel meer aandacht. Ik wil het buitenland weer prominenter maken. Ik zou bijvoorbeeld bruggen willen slaan tussen Amnesty-groepen. Ik zie jongeren‚ studentengroepen hier met een enorme drive en ik zie onze collega’s in Rusland‚ Kenia of Libanon die de steun hard nodig hebben. Ik hoop dat in 2018 de mensenrechtenverdedigers en vluchtelingen veiligheid vinden‚ dat Nederland weer voortrekker wordt in de mensenrechten‚ én dat Max Verstappen wereldkampioen wordt.’