Wie in de Schotse stad Glasgow wordt geboren, staat onmiddellijk op achterstand. Neem baby Genevieve, die op de volgende pagina vredig ligt te slapen in haar kartonnen doos, een ‘baby box’. Die was gevuld met essentiële spullen voor de kleine en haar ouders, een cadeau van de Schotse overheid om ze een goede start te geven en om kinderarmoede tegen te gaan. Een mooi gebaar. Maar zal het veel uitmaken? De cijfers zijn hard: baby’s als Genevieve kijken nu al tegen een levensverwachting aan die 15 procent onder het landelijk gemiddelde ligt: een op de vier mannen zal zijn 65e verjaardag niet halen.
De foto van Genevieve werd gemaakt door de Schotse fotograaf Kirsty Mackay, die ooit ook zo’n baby in Glasgow was. Pas veel later realiseerde ze zich dat zulke deprimerende cijfers ook voor haar golden: hoe oud zou ze worden? En haar kinderen? Haar vader werd slechts 62.
Mackay, allang vertrokken en inmiddels opgeleid tot fotograaf, besloot terug te gaan om een persoonlijk portret te maken van die wereld van vervallen buitenwijken, waar de kansen zacht gezegd niet voor het oprapen liggen.
De wortels daarvan gaan terug naar het midden van de vorige eeuw, naar de bouw van grote flatwijken voor de lagere klassen, zonder cafés en restaurants, slechte infrastructuur en weinig banen. Voeg daaraan toe economische crises, bezuinigingen en algehele verwaarlozing door de overheid, en je krijgt een heleboel mensen die in armoede leven, vaker dan gemiddeld met gezondheids- en verslavingsproblemen kampen en eerder sterven, onder meer door zelfmoord.
Mackay deed er vier jaar over om de wijken en de mensen te leren kennen. Het resultaat is een indringende foto-serie en gelijknamig boek, The Fish That Never Swam, die de duistere achterkant tonen van een in de steek gelaten gemeenschap. Van het grote geheel, zoals het gesloten treindepot en de desolate vlaktes waar ooit flats stonden, via de rondwandelende leden van de zelfmoordpreventie- en steungroep Men Matter, tot het intieme interieur: de jonge vrouw in haar kamer, chronisch ziek, gestopt met studeren, twee keer therapie gehad, maar toch optimistisch: ‘I am powerful amazing and ready,’ zei ze tegen Mackay.
Maar is dat genoeg, als je hier opgroeit? Een ding is zeker: als je het hier probeert maar niet slaagt, is dat niet je eigen schuld.
