Geen vluchteling, maar mens

Eén kamp, in één nacht opgegaan in de vlammen. 13 duizend mensen die al berooid en ontheemd op de klippen van de Griekse kust waren vastgelopen, zijn hun allerlaatste bezittingen kwijt.

Maar geen zorgen, de Grieken hebben met Europese hulp de openluchtgevangenis zo weer opgebouwd. Identieke tentjes met te dunne dekens, te weinig sanitair, geen grondzeil, geen onderwijs, geen voorzieningen, geen gedegen voedselhulp en geen vooruitzicht op wat dan ook. Niemand die ze hebben wil. Met een beetje geluk neemt Nederland zestien vrouwen en kinderen op. Mannen hebben sowieso geen recht op hulp. Van de beloofde honderd die tegen honderd andere herplaatsingen van de UNHCR zullen worden afgestreept, zal het waarschijnlijk nooit komen. Zo heeft Nederland in de afgelopen jaren vluchtelingen uit de Zuid-Europese lidstaten nooit daadwerkelijk hergevestigd.

De humanitaire ramp – in Moria en zoveel andere Griekse en Italiaanse kampen – is een teken van het morele failliet van Europa. Regeringsleiders bedrijven menselijke koehandel over de hoofden van vluchtelingen heen, door de NOS consequent aangeduid als migranten. Behalve als ze overlast geven, dan zijn het opeens asielzoekers.

We spreken hier echter over mensen met rechten en stemmen. Mensen met namen die we waarschijnlijk nooit zullen kennen. De meerderheid van hen is Afghaan. Volgens schattingen beslaan zij zo’n 76 procent van de vluchtelingen in kamp Moria. Afghanen hebben geen recht op asiel, in ieder geval niet in Nederland. Afghanistan zou immers veilig zijn, al is het door de VN recentelijk tot het onveiligste land ter wereld verklaard.

Niemand geeft om de gezondheid van deze wanhopige mensen binnen onze eigen Europese grenzen

Zelfs wanneer de vluchtelingen uit de kampen dus over Europa zullen worden verspreid, zal dit een tijdelijke oplossing zijn, tot het papierwerk is geregeld en ze zonder pardon naar Afghanistan worden uitgezet.

De meeste Afghanen in kamp Moria zijn niet eens in Afghanistan geboren of rechtstreeks uit dat land gevlucht. Zo weet ik van uitvoerige gesprekken met Afghaanse vluchtelingen in Nederland dat ze vaak uit Iran komen, waar ze als stateloze derderangsburgers een uitzichtloos bestaan hebben en worden uitgebuit, onderdrukt en zelfs vermoord door het brute regime. Europa stuurt ze echter naar Afghanistan of Iran terug, of welk ander land dat hen tegen betaling hebben wil. Toch blijven de Afghanen komen. Wat moeten ze anders als kinderen van de rekening van de wereldgeschiedenis?

De beelden van de vlammenzee in Moria zal hun vele wanhopige landgenoten niet afschrikken. Sterker nog, de beelden zullen velen van hen nooit bereiken. Maar ons bereiken de beelden wel. En schudt het ons wakker? Staan we op?

Voor mijn gezondheid en de uwe wordt in naam van Covid-19 dit hele land platgelegd. Maar niemand geeft om de gezondheid en het welzijn van deze wanhopige mensen binnen onze eigen Europese grenzen. Geen vluchteling, maar mens. We lijken het haast vergeten.

Deze maand verschijnt Samuels nieuwste boek Noodzakelijke gesprekken: reflecties op een nieuwe wereld (Uitgeverij Jurgen Maas)