‘Waarom dat idiote onderscheid tussen westerse en niet-westerse migranten?’ 

Op het podium zitten vijf vluchtelingen, alle millennials. Ze komen respectievelijk uit Iran, Burundi, de voormalige Sovjet-Unie, Syrië en Afghanistan. Geen van hen is op eigen initiatief gevlucht. Ouders zetten ze op het vliegtuig of vluchtten zelf. Ze arriveerden als (jonge) kinderen in een land dat ze niet kenden, met een taal die ze niet spraken. 

Als kind waren ze zich nauwelijks van hun status bewust. Dat is nu wel anders. In The Refugee Millennial-serie, bedacht en gemodereerd door Sahar Shirzad in het Humanity House in Den Haag, vertellen millennials over hun leven, werk, liefde en passie, maar ook over de vele verborgen lagen en stille pijn van die ene ongekozen identiteit: ‘de vluchteling’. Of nou ja, dat geldt voor degenen van kleur. Zowel op het podium als in de zaal is een tweedeling voelbaar. Yula, een Russisch-Joodse vluchtelinge die met haar (groot)ouders, twee fietsen en een stapel boeken de lange reis naar Nederland maakte en net zoals de andere aanwezigen in een azc belandde, blijft liever ver van de term vluchteling. Zo ook haar Bulgaars-Nederlandse vriendin die zichzelf luid en duidelijk geen vluchteling maar migrant noemt.  

Aanpassen

Jula verklaart zichzelf niet als vluchteling te zien door haar Joodse identiteit. Joden zouden immers altijd en overal gedwongen zijn zich aan te passen, en nooit een vast thuis hebben. Of Hamza en Farbod zich dan minder aan zouden passen? Het is even ongemakkelijk stil.  

Want het publiek ziet iets anders. Dat ziet foto’s van een (overigens bijzonder eerlijke en sympathieke) witte vrouw met een Hollandse man en stralend witte kinderen in Amsterdam-Zuid. Yula heeft in de supermarkt of bij het oudergesprek op school het privilege haar vluchtelingenverleden achterwege te laten. Hamza uit Burundi heeft dat niet, noch zijn Thais-Burundese zoontje. 

Waarom heet een Japanner westers, maar een Turk niet?

Terwijl de kinderen van de Russisch-Nederlandse zich nauwelijks van het vluchtverleden van hun moeder bewust zijn, zullen die van Fouad, Farbod of Hamza vanaf hun eerste schooldag moeten uitleggen waar ze vandaan komen. 

Die vraag is niet uitsluitend aan vluchtelingen en hun kinderen voorbehouden. Bij een rondgang na afloop, steekt op de vraag wie dagelijks wordt gevraagd naar diens afkomst, iedereen van kleur de hand op. Ze zijn vluchtelingen, kinderen van vluchtelingen, meerbloedjes van liefde voorbij grenzen, arbeidsmigranten, tweedegeneratiemigranten, derdegeneratiemigranten… Expats zullen ze nooit heten, daarvoor komen de ouders of grootouders uit de verkeerde regio.  

Rechtvaardige samenleving

Willen we in Nederland ooit een inclusieve en rechtvaardige samenleving worden, dan moeten we beginnen bij onze taal. Want waarom bestaat er nog steeds dat idiote onderscheid tussen westerse en niet-westerse migranten? Waarom heet een Japanner westers, maar een Turk niet? Volgens het CBS is een westers persoon iemand met als migratieachtergrond een van de landen in Europa (behalve Turkije), Noord-Amerika, Oceanië, Indonesië en Japan. 

Bestaat er een opsplitsing tussen Marokkaanse gastarbeiders, Poolse arbeidsmigranten en Britse expats? Of hanteert men nog steeds de typering van autochtoon en allochtoon? En wat te denken van de benaming van vluchtelingen als gelukszoekers? Want als dat laatste zo is, gunden we deze mensen dan maar het geluk één dag vluchteling-af te zijn.