Gaat een burgerberaad de democratie versterken?

In een burgerberaad mag een gelote groep burgers meepraten en de politiek adviseren over belangrijke onderwerpen als klimaat, landbouwbeleid of migratie. Eind juni gaf de Tweede Kamer groen licht voor een dergelijk forum over klimaat. Een voorstander en een criticus aan het woord.  

VOOR: Eva Rovers (45) 

Vertrouwen vergroten 

‘De grote uitdagingen van deze tijd, zoals klimaatverandering, migratie en landbouw, proberen we nu vooral via de politiek op te lossen. Maar veel mensen voelen zich niet gehoord en niet vertegenwoordigd. Door het gesprek over deze thema’s als samenleving te voeren, in een burgerberaad, kunnen we zowel problemen oplossen als het vertrouwen vergroten in de democratie. Nu zijn maatregelen vaak ongunstig voor mensen met een lager inkomen of praktische scholing. Een goed opgezet burgerberaad ondervangt ook deze uitdagingen, doordat er zo veel mogelijk mensen met verschillende perspectieven bij betrokken zijn. Het beraad moet dan ook een goede afspiegeling van de samenleving zijn.’ 

Politiek mandaat

‘Een goed burgerberaad heeft een duidelijk politiek mandaat, met duidelijke voorwaarden waaronder voorstellen wel of niet worden overgenomen. Kamer en kabinet moeten iets met de uitkomsten doen. Dan hebben mensen – júíst zij die waren afgehaakt – het gevoel dat er echt naar ze wordt geluisterd.’ 

Dagvergoeding

‘Om mensen te betrekken moeten we drempels wegnemen. Door een dagvergoeding, kinderopvang, en taalbuddies te regelen bijvoorbeeld. De manier van uitnodigen, door mensen te bellen of bij ze langs te gaan, is ook van belang. Dan horen ze dat ze geen specifieke kennis hoeven te hebben, maar dat juist de kennis uit dagelijkse ervaringen belangrijk is.’ 

Vooral leuk 

‘Het beraad moet wel in open verbinding met de samenleving staan, zodat mensen kunnen meeluisteren en leren. Dat kan via publiekscampagnes en een goede online omgeving. Het beraad is van ons allemaal. Dat vraagt ook tijd. Verder moet een beraad vooral heel erg leuk zijn. Met een goede sfeer en lekker eten. Dat helpt mensen om zich op hun gemak te voelen en vergroot de bereidheid om er samen uit te komen.’  

TEGEN: Menno Hurenkamp (52) 

Mis in de politiek

‘Er gaan dingen mis in de huidige politiek, waarin we onze vertegenwoordigers kiezen en een mandaat geven om dingen te doen en beslissen. De klacht is dat politici een verzameling theoretisch opgeleiden bij elkaar zijn, die niet alle belangen dienen en die leven bij de waan van de dag. Dat is absoluut geen nieuws en iedere poging om dat op te lossen moet je onderzoeken. Het burgerberaad kan ontzettend goed werken, maar er is geen garantie op succes. Ik ben dus ook niet tegen het beraad, maar wel kritisch.’ 

Dwarsdoorsnede

‘Hoe krijg je een goede vertegenwoordiging? Hoe zorg je ervoor dat er een dwarsdoorsnede van de samenleving aan tafel zit? Het is heel ingewikkeld om mensen die zich niet betrokken voelen, die verlegen zijn, of zich snel geïntimideerd voelen aan tafel te krijgen. Dat kost heel veel tijd.’  

Meningsverschillen

‘Het burgerberaad moet ingewikkelde vraagstukken aanpakken, zoals het klimaat. Maar dat zijn niet voor niets ingewikkelde kwesties. Waar de een vindt dat je minder moet vliegen, gelooft de ander niet in een klimaatprobleem. Of ze vinden dat de industrie het maar moet oplossen. Die meningsverschillen horen bij een democratie. Maar waarom zou een burgerberaad wel tot maatschappelijke consensus kunnen komen, als dat het parlement al zo moeilijk afgaat?’  

Gemopper

‘Gezag in onze maatschappij is niet langer vanzelfsprekend, of dat nu om gezag van leraren, artsen of volksvertegenwoordigers gaat. Het staat niet vast dat een beraad dat gezag wel krijgt, want mensen die zich niet herkennen in de uitkomsten zullen zeggen dat het beraad niet deugt. Hoe voorkom je dat het gemopper op het parlement en het gebrek aan vertrouwen, nu verschuift naar het burgerberaad? Kortom, het staat niet vast dat het burgerberaad de problemen die de politiek heeft, kan omzeilen.’