De favoriete gerechten van mensenrechtenactvisten

Niemand strijdt graag met een lege maag. Dat geldt ook voor wie vecht tegen onrecht. Toch lees je nooit in rapporten van organisaties als Amnesty welk voedsel activisten de kracht gaf door te gaan met hun werk. Om in die lacune te voorzien‚ vroeg Wordt Vervolgd vier mensenrechtenverdedigers naar hun favoriete maaltijd‚ en hoe je die moet bereiden. Wat bleek: allen kozen een gerecht dat nauw verbonden is met hun activisme.

‘Gerecht vol hoop’

‘Toen ik een aantal jaar geleden in Eritrea was‚ zat mijn oom in de gevangenis’‚ vertelt Meron Estefanos‚ ‘radioactivist’ in Zweden‚ geboren in Eritrea. ‘Hij was gearresteerd nadat hij als politieagent ontslag had genomen omdat hij het niet eens was met het beleid. Mijn tante heeft toen dit gerecht voor hem gemaakt: lamsvlees met rijst. Die middag hebben we samen gekookt en gepraat. Een bijzonder moment. Sindsdien denk ik aan mijn tante en mijn oom als ik het maak. Het is een gerecht met verdriet‚ machteloosheid en wanhoop‚ maar ook vol hoop en liefde.’

Lamsvlees met rijst

Ingrediënten: 2 uien; 2 courgettes; 2 wortels; 1 kilo lamsvlees met
bot; 5 à 6 tomaten; rijst; barbecuekruiden; chilivlokken of andere
hete kruiden. Voor de hete saus: 2 tomaten; 15 tenen knoflook;
2 citroenen; 5 à 6 groene chilipepers; olijfolie; zout.

Bereiding: het lamsvlees in water koken tot het gaar is. Daarna het vlees met barbecuekruiden‚ chilivlokken en olie in een schaal in de oven zetten totdat de buitenkant droog en knapperig is en de binnenkant mals en sappig. Uien‚ courgettes en wortels klein hakken en bakken in olie. De tomaten met een blender fijn maken en bij de groentemix doen. Rijst erbij en even mee laten bakken. Daarna steeds wat bouillon van het koken van het vlees toevoegen‚ tot de rijst bijna gaar is. Dan de rest van de bouillon erbij en in een schaal in de oven droog laten koken. Voor de hete saus: de tomaten‚ knoflook‚ geschilde citroenen en chilipepers fijn maken met een blender. Voeg naar smaak olijfolie en zout toe.

Meron Estefanos (1974) is geboren in Eritrea en woont sinds haar veertiende in Zweden. Met haar wekelijkse radioprogramma Voices of Eritrean Refugees levert ze kritiek op het regime in Eritrea en vraagt ze aandacht voor de omstandigheden van de bevolking. Ze zet zich vooral in voor Eritreërs die naar Israël wilden vluchten‚ maar in de Sinaï zijn ontvoerd en gegijzeld worden gehouden in ruil voor losgeld. Vaak worden ze gemarteld of verdwijnen ze spoorloos.

‘Het leven vieren’

‘Vier keer per jaar hebben we een feest bij Alternatives-Cameroun’‚ vertelt Yves Yomb (1975)‚ homoactivist uit Kameroen. ‘Een feest voor alle medewerkers en de hele homogemeenschap. Een feest om het leven te vieren. Even niet aan alle problemen en ellende denken‚ niet aan aids denken‚ maar samen blij zijn en weten dat je niet alleen bent. We vieren dat met een traditioneel Kameroens gerecht: poisson braisé‚ gegrilde vis‚ met daarbij gegrilde scherpe rode pepers en miondo‚ cassave. De combinatie is een feestmaaltijd. Wat we erbij drinken? Cola‚ of Fanta.’

Poisson braisé

Ingrediënten: verse vis‚ bijvoorbeeld dorade; verse kruiden naar smaak; hete rode pepers; citroen; miondo (cassave); bananenbladeren.

Bereiding: rasp de cassave‚ leg de rasp op bananenbladeren en maak daar pakketjes van die de oven in gaan. Poisson braisé – gegrilde vis – kan met alle soorten vis. Marineer de vis van tevoren met een kruidenmengsel en citroen en rooster de vis en de rode pepers.

Yves Yomb (1975) is directeur van Alternatives-Cameroun‚ een organisatie die zich inzet voor voorlichting over en behandeling van hiv/aids. Zij is gevestigd in Douala‚ de grootste stad van Kameroen. Seksuele handelingen verrichten met iemand van hetzelfde geslacht is strafbaar in Kameroen; in geen ander Afrikaans land worden zoveel mensen om die reden gearresteerd. Yomb zet zich in voor het welzijn van homoseksuelen en komt openlijk uit voor zijn eigen homoseksualiteit. De feesten waaraan Yomb refereert houdt Alternatives-Cameroun op 8 maart (Internationale Vrouwendag)‚ 17 mei (Dag tegen Homofobie)‚ 1 december (Wereldaidsdag) en op een dag in augustus.

‘Magisch’

‘Mijn eerste shoarmasandwich in Aleppo‚ twee jaar geleden‚ was magisch’‚ vertelt Ala’a Basatneh uit Syrië. ‘Op dat moment kwam alles bij elkaar. Ik was daar om medicijnen te brengen en de revolutie te steunen. Midden in deze kapotgeschoten stad was een sandwichshop open en gingen we kipshoarma eten. Een onvergetelijk moment. Toen ik als kind opgroeide in Chicago aten we dat ook weleens‚ maar mijn ouders zeiden keer op keer dat dat niet te vergelijken was met de shoarma in Syrië. Ze hadden gelijk. Ik weet niet of het aan de smaak van de kip lag of aan het brood‚ of misschien zat het wel tussen mijn oren. In elk geval: voor mij was dat de beste kipshoarma ooit.

‘Ik maak het nooit zelf‚ maar mijn favoriet heeft behalve goed gekruide‚ gegrilde kip in ieder geval pickles‚ zuurwaren‚ en heel veel knoflookmayonaise. Absoluut geen tomaten. En de sandwich moet getoast worden‚ zodat het brood lekker knapperig is.’

Shoarmasandwich

Ingrediënten: plat brood; gekruide gegrilde kip; knoflookmayonaise‚ veel; ingelegde zuurwaren‚ bijvoorbeeld augurken.

Ala’a Basatneh (1992)‚ geboren in Syrië en sinds 2000 wonend in Chicago‚ kreeg haar politieke bewustzijn van kleins af aan mee. Toen de Syrische opstand in 2011 begon‚ besloot ze die actief te steunen. Omdat het al snel te gevaarlijk was naar haar geboorteland te gaan‚ zet ze zich in vanuit Chicago‚ via sociale media. Ze plaatst berichten over demonstraties op Facebook‚ brengt verschillende groepen activisten met elkaar in contact‚ controleert filmpjes die ze uit Syrië krijgt en plaatst ze op internet. Ze geeft informatie en filmbeelden door aan CNN‚ BBC en Al Jazeera. Juist omdat er amper nog journalisten in Syrië zijn‚ is het belangrijk dat informatie naar buiten blijft komen. Basatneh ziet dat als haar taak‚ ondanks de bedreigingen die ze zelf heeft ontvangen‚ in de VS.

‘Heel praktisch’

‘Ik heb twee gerechten die voor mij onlosmakelijk verbonden zijn met mijn tijd in de gevangenis’‚ vertelt Andrei Sannikov uit Wit-Rusland. ‘Het eerste is geen blij gerecht‚ maar wel heel praktisch. Het tweede recept is in al haar eenvoud het mooiste wat er bestaat.Maar daar kan Irina je beter het recept van geven’‚ zegt Sannikov terwijl hij met stralende ogen naar zijn vrouw kijkt. ‘In de gevangenis krijg je weinig vitaminen binnen’‚ vervolgt hij. ‘Zeker na een lange winter snak je naar verse groenten. Je bent afhankelijk van wat familie je stuurt of brengt. Het probleem is dat je groenten niet lang goed kunt houden. Mijn oplossing: inmaken van komkommers‚ makkelijk om te doen en lang houdbaar. Daarom is het naar mij vernoemd‚ Olegovitsj is mijn tweede naam.’

‘Toen ik voor de eerste keer op bezoek mocht bij Andrei‚ hoorde ik van meer ervaren vrouwen van gedetineerden dat je je man eerst een goede maaltijd moet geven om weer op krachten te komen’‚ vertelt Irina Chalip met een lach. ‘Vandaar mijn pan romige aardappelsoep.’ ‘Opgediend met brood en gekookte eieren’‚ vult Andrei aan‚ ‘want in de gevangenis krijg je nooit eieren. Het was heerlijk. En sindsdien denken we elke keer als we deze soep eten aan de eerste keer dat we elkaar weer zagen in de gevangenis.’

Komkommer Olegovitsj

Ingrediënten: 500 gr komkommer; 3 à 4 teentjes knoflook; bosje dille of peterselie; 3 à 4 mespuntjes zout; plastic zak.

Bereiding: snijd de komkommer met schil in plakken van ongeveer een centimeter. Hak de knoflook en dille. Doe alles met het zout in een plastic zak; dichtdoen en goed schudden. Na een uurtje is de komkommer klaar. Bewaar de komkommer in een afgesloten pot.

Romige aardappelsoep

Ingrediënten: 1 kilo aardappelen; 1 ui; 1 wortel; 1 liter melk; 4 à 5 puntjes smeerkaas; glas witte wijn; glas room; zout en peper.

Bereiding: kook de aardappelen‚ ui en wortel gaar. Maak er een romig geheel van met de blender. Voeg al roerend melk toe‚ vervolgens smeerkaas‚ wijn en room. De soep mag niet koken.

Andrei Olegovitsj Sannikov (1954) was in 2010 kandidaat voor de presidentsverkiezingen in Wit-Rusland. Zittend dictator Alexandr Loekasjenko behield echter de macht dankzij grootschalige verkiezingsfraude. Na de uitslag volgde een grote protestdemonstratie waaraan Sannikov deelnam. Hij werd gearresteerd en tot vijf jaar cel veroordeeld wegens het ‘organiseren van onrust’. Na internationale druk kwam hij na anderhalf jaar vrij‚ en ging om nieuwe gevangenschap te voorkomen in ballingschap. Momenteel woont hij in Warschau‚ van waaruit hij zich blijft inzetten voor een democratisch en meer op Europa georiënteerd Wit-Rusland. Ook zijn vrouw Irina Chalip‚ journaliste voor Novaya Gazeta‚ werd in december 2010 gearresteerd en verhoord. Ze stond hierna maanden onder huisarrest‚ met twee KGB-agenten in haar flat. Ze mocht niet telefoneren of e-mailen.

Alle vier de activisten zijn geportretteerd in mensenrechtenfilms: Ala’a Basatneh in #chicagoGirl: The Social Network Takes on a Dictator‚ Yves Yomb in Born This Way‚ Andrei Sannikov in Dangerous Acts Starring the Unstable Elements of Belarus en Meron Estefanos in Sound of Torture.

Tekst: Tamara Franke
Wordt Vervolgd, mei 2014