(On)schuld – hoofdredactioneel door Arend Hulshof

Eindelijk gerechtigheid. Dat was mijn eerste gedachte toen ik in 2009 hoorde dat de Argentijnse Nederlander Julio Poch was opgepakt. De mij onbekende piloot zou hebben deelgenomen aan de beruchte dodenvluchten tijdens de militaire dictatuur in Argentinië (1976-1983)‚ waarbij talloze politieke tegenstanders van de junta vanuit vliegtuigen levend in zee werden gedumpt.

Maar al snel bleken de bewijzen tegen Poch niet zo hard te zijn. Zelf ontkent hij alle betrokkenheid. De piloot zegt destijds niet eens in de buurt te zijn geweest van de plek waar de dodenvluchten opstegen. Met zijn logboeken zou hij dat kunnen aantonen.

De zaak tegen Poch doet denken aan het toneelstuk De dood en het meisje van de Chileense schrijver Ariel Dorfman‚ dat zich afspeelt in een niet nader genoemd Latijns-Amerikaans land. Hoofdpersoon Paulina‚ die tijdens de dictatuur was gemarteld en verkracht‚ meent enkele jaren na het herstel van de democratie haar folteraar te herkennen in een man die haar met autopech gestrande echtgenoot thuisbrengt.

Al snel bleken de bewijzen tegen Poch niet zo hard te zijn. Zelf ontkent hij alle betrokkenheid

Of hij inderdaad schuldig is‚ blijft in het toneelstuk (in 1994 verfilmd door Roman Polanski) onduidelijk. Wel zegt de ernstig getraumatiseerde Paulina zijn stem te herkennen (het gezicht van haar folteraar heeft ze door een blinddoek nooit kunnen zien). En als ze in zijn auto een cassettebandje vindt met Schuberts strijkkwartet De dood en het meisje‚ weet ze het zeker. Dat stuk zette haar beul ook altijd op als hij haar verkrachtte. Ze bindt de verbouwereerde man vast en dwingt hem ‘de waarheid’ te vertellen‚ maar hij blijft stug ontkennen.

Als kijker word je vervolgens heen en weer geslingerd in je oordeel. Voor Paulina voel je sympathie omdat zij uiteindelijk slachtoffer is. Intussen speelt zij wel eigen rechter en martelt zij de man‚ die nota bene een alibi zegt te hebben. Paulina’s echtgenoot‚ die voor de veronderstelde folteraar probeert op te komen‚ belt een nummer dat de man heeft opgegeven en krijgt zo bevestigd dat die destijds in Spanje verbleef.

Paulina is niet van haar stuk te krijgen en zegt dat meer gruwelmisdadigers een vals alibi hebben geregeld voor het geval ze opgepakt zouden worden.

Ook de Argentijnse justitie gelooft‚ bijna acht jaar na de arrestatie‚ nog steeds in de schuld van Julio Poch. Zijn logboeken zijn volgens de aanklagers onbetrouwbaar‚ omdat ze belangrijjke omissies bevatten. Is hij toch schuldig? Zelfs het vonnis waar de Argentijnse rechter deze zomer mee komt‚ zal waarschijnlijk geen uitsluitsel geven. Alleen al omdat beide partijen in hoger beroep kunnen gaan.

Wordt Vervolgd, mei 2017