Bijna 375 miljoen Europeanen mogen in mei naar de stembus – na China en India zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement de grootste ter wereld. Nederland is op 23 mei aan de beurt. De opkomstcijfers dalen iedere verkiezing; in 2014 was de opkomst slechts 42,5 procent. Ondanks de geringe aandacht bepalen de verkiezingen de koers van de EU. Beweegt Europa in de richting van de nationalisten, die in Brexit een mooie ankeiler zien om de macht van Brussel verder af te breken, of naar de ‘progressieven’, die Europa juist verder willen verenigen?
Het huidige Europarlement telt acht fracties, die ieder bestaan uit meerdere Europese partijen. Nederlanders kunnen stemmen op vijftien Nederlandse partijen. Hun belangrijkste thema’s: migratie, klimaat en politieke vernieuwing.
De volgende drie partijen gaan voor oplossingen uit tegenovergestelde hoeken:
1 Forum voor Democratie, in EU voor een Nexit
Thierry Baudets Forum voor Democratie doet voor het eerst mee op Europees niveau. Lijsttrekker Derk Jan Eppink was ooit journalist en werkte sinds 1999 in Brussel, voornamelijk voor de VVD. Voor die partij was hij bij de verkiezingen in 2014 nog lijstduwer, maar in november 2018 droeg Baudet Eppink voor als lijsttrekker van het FvD in Europa.
FvD zoekt aansluiting bij andere partijen, maar niet bij de rechts-radicale fractie van Europa van Naties en Vrijheid (ENF), die er met politieke sterren als Wilders, Le Pen en Salvini 25 zetels bij hoopt te krijgen (waarmee ze op 61 zetels zouden komen). Baudets voorkeur gaat uit naar de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), waarin onder meer de Poolse nationalisten van de PiS, het Vlaamse N-VA van Bart De Wever en – nu nog – de Britse Tories hun vaandels zwaaien. De ECR is met 77 zetels de derde fractie in het parlement.
Baudet wíl die hele EU niet, maar zegt geen andere keuze te hebben dan mee te doen zolang ze bestaat
Baudet wíl die hele Europese Unie niet, maar zegt geen andere keuze te hebben dan mee te doen zolang ze bestaat. Hij noemt de EU een ‘bedreiging voor de Europese beschaving’ en droomt van een ‘Europese renaissance’, waarin de identiteit van trotse Europese natiestaten gevrijwaard blijft van ‘ongecontroleerde immigratie’ en zijzelf bepalen wie het burgerschap krijgt of ontnomen wordt. ‘Het idee dat we mensen moeten binnenlaten op basis van een of ander VN-verdrag is gewoon verkeerd’, zei hij recent in een interview met het Zwitserse magazine Weltwoche. Het uitgangspunt in Europa moet worden: ‘Niet langer kijken naar de mogelijke noden van migranten, maar ons de vraag stellen wat zij óns te bieden hebben.’
Het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties afblazen kan alleen als je uit de EU stapt. Mede daarom streeft FvD naar een referendum over Nexit.
2 Pan-Europese dierenpartij
Voor een groen, progressief-kritisch geluid over onder meer klimaatverandering kunnen kiezers op 23 mei terecht bij de Partij voor de Dieren. Baudet schaart milieumaatregelen onder ‘klimaathekserij’, maar PvdD-lijsttrekker Anja Hazekamp is gewoon afgestudeerd bioloog. Voor ze in 2004 Europarlementariër werd, werkte ze onder meer als beleidsmedewerker bij de zeehondencrèche in Pieterburen en Stichting AAP. Hazekamps belangrijkste wapenfeit tot nu toe: een wet die het vervoer van Europese dieren naar landen buiten de EU verbiedt als een goede behandeling daar geen garantie is.
Onderwerpen als dierenvervoer en subsidies voor intensieve landbouw en veeteelt zijn per definitie grensoverschrijdend. PvdD-oprichter Marianne Thieme boetseert daarom sinds 2017 aan een pan-Europese Animal Politics-partij. Europa telt nu elf Partijen voor de Dieren; de Duitse en Nederlandse partijen hebben ieder een zetel in het Europees Parlement. Ze draaien mee in de fractie Unitair Links/Noords GroenLinks (GUE/NGL), die op dit moment 52 Europarlementariërs uit veertien lidstaten telt. Ze zijn de links-radicalen van het Europarlement, met vertegenwoordigers van onder meer Franse en Italiaanse communistische partijen, het Griekse Syriza, het Ierse Sinn Feín, Podemos uit Spanje en de SP.
Voor de Partij voor de Dieren staat het afwenden van een klimaatcrisis boven aan de prioriteitenlijst
GUE/NGL wordt vaak verward met de Europese Groenen, waar GroenLinks deel van uitmaakt. Maar waar de Groenen zware accenten leggen op ecologische problemen, gaat het de GUE/NGL vooral om een minder neoliberale economie. Net als de ECR-fractie is GUE/NGL tegen verdere Europese integratie. Niet uit bezorgdheid over de soevereiniteit en identiteit van lidstaten, maar wegens onvrede over de neoliberale economische koers van de EU. De GUE/NGL is tegen antimigratiedeals tussen Europa en landen als Libië en Soedan en bepleit dat Europa ophoudt met de verdere ontwikkeling van grensbewakingstechnologie. Bovendien wil ze dat Europa meer vluchtelingen overneemt uit vluchtelingenkampen in andere landen.
Maar voor de Partij voor de Dieren staat het afwenden van een klimaatcrisis boven aan de prioriteitenlijst. De PvdD bekritiseert populaire maatregelen die de EU nam om de gunst van de kiezers te winnen, zoals het verlagen van mobiele telefoonkosten in het buitenland. Want intussen, zo staat op de PvdD-website, is er ‘in de huidige EU alle ruimte voor megastallen, sterven planten- en diersoorten uit, gaat de overbevissing onverminderd door en worden ecosystemen ontwricht’.
3 Jong en nieuw: Volt
In tegenstelling tot de rechts- en links-radicalen ziet de jongerenpartij Volt de EU juist helemaal zitten. Volt wil méér Europa, met een federatie van staten als einddoel. Het ‘grootste diplomatieke kunststuk in de geschiedenis van de mensheid’, zo noemen de jongeren de Europese Unie. ‘Het bracht vrede en veiligheid op een continent waar dat onmogelijk leek.’
Volt Nederland maakt deel uit van Volt Europa, dat in zeker dertien Europese landen wil meedoen aan de verkiezingen. De beweging begon in 2016 in Italië. Het Brexit-referendum had plaatsgevonden en het dreigende uiteenvallen van Europa moest worden voorkomen. Inmiddels hebben meer dan 17 duizend jonge Europeanen uit alle hoeken van Europa zich aangesloten. Dit is de ‘Erasmus-generatie’: veel Volt-ers studeerden een tijdje in een ander land met een Erasmusbeurs van de EU, kwamen terug met een internationale kijk op zaken en hadden de zegeningen van de EU aan den lijve ervaren.
Het ‘grootste diplomatieke kunststuk in de geschiedenis van de mensheid’, zo noemen de Volt-jongeren de EU
In Nederland telt Volt nu 11 duizend leden. Lijsttrekker Reinier van Lanschot is geboren in Frankrijk in 1989, studeerde rechten in Utrecht en Amsterdam en werkte bij Ahold tot hij in september 2018 fulltime voor Volt aan de slag ging.
Volt is ‘niet links, niet rechts, maar oplossingsgericht’. De naam verwijst naar energie, Europa moet daadkrachtiger. Maar ook democratischer en transparanter, want dán maai je het gras voor de voeten van de populisten weg. Volt heeft er zin in: ‘We love EU, so let’s fix it!’ is het motto.
Met plannen voor een Europese belasting op CO2-uitstoot en een ‘gemeenschappelijk beleid om de migratiecrisis te doorbreken’ heeft Volt de ambitie om ten minste 25 zetels te veroveren en, nog vóór Thiemes Animal Politics-fractie, de eerste pan-Europese fractie ooit te worden.
