Een vergeten letter – hoofdredactioneel door Arend Hulshof
Het is een bizarre gedachte: mocht er ooit een Amerikaan worden uitgeleverd aan het Internationaal Strafhof in Den Haag, dan kunnen de VS Scheveningen binnenvallen. Voor toestemming hoeft de Amerikaanse president niet meer bij het Congres aan te kloppen. Een mandaat voor zo’n militaire aanval is er al sinds 2002, toen George W. Bush de zogenoemde The Hague Invasion Act ondertekende.
Natuurlijk was deze Invasiewet toen al gedoemd om als vergeten letter voort te bestaan. Hoewel de Tweede Kamer zich er van links tot rechts tegen uitsprak, en activisten op het Scheveningse strand uit protest zandzakken opstapelden, hield niemand serieus rekening met een militaire aanval op Nederland. Dat er ooit een Amerikaan in Den Haag zou worden vastgezet, was ondenkbaar. Grappend zei CDA-Kamerlid Henk Jan Ormel dat het Nederlandse leger bovendien sterk genoeg is om een Amerikaanse invasie af te slaan.
Hoewel Bush de wet later afzwakte, waardoor de VS geen sancties meer kunnen opleggen aan landen die meewerken aan de eventuele uitlevering van Amerikanen, leek Obama weinig belang te hechten aan volledige afschaffing ervan.
Moeten Hagenezen vrezen voor een Amerikaanse militaire invasie? Bij Trump weet je het nooit
Nu Fatou Bensouda, de aanklager van het Strafhof, mogelijke Amerikaanse oorlogsmisdaden in Afghanistan zegt te willen onderzoeken, zou de Invasiewet zomaar weer eens in beeld kunnen komen. Half september reageerde de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton woedend op het plan van Bensouda. De Invasiewet noemde hij nog niet, maar hij dreigde wel alvast met inreisverboden voor rechters en aanklagers van het hof, dat in zijn ogen ‘onwettig’ en voor de VS eigenlijk ‘toch al dood’ is. En dat terwijl diezelfde Bolton in 2005 nog deel uitmaakte van de regering-Bush die destijds in de VN-Veiligheidsraad het Strafhof opdracht gaf de zaak-Darfur te onderzoeken – dat leidde onder andere tot het arrestatiebevel tegen de Sudanese president Omar al-Bashir op verdenking van genocide.
Een niet met Washington bevriende dictator aanklagen zal Bolton misschien nog steeds geen probleem vinden. Maar van de VS moet het Strafhof afblijven. Ook Europese ministers hebben nog weleens last van zulke reflexen. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal noemde het Europees Mensenrechtenhof in 2011 een ‘belangrijk instrument’ om landen aan te pakken met een ‘beperkte mensenrechtentraditie – met name in Oost-Europa’. Maar het kon niet zo zijn, liet hij duidelijk doorschemeren, dat het hof ook Nederland voor de voeten zou lopen.
Vraag blijft of Hagenezen inmiddels moeten vrezen voor een Amerikaanse invasie. Ik kan het me met de beste wil van de wereld niet voorstellen. Al weet je het bij Trump nooit.
