Dwing mensenrechten af in Noord-Korea

De toenadering tussen Noord- en Zuid-Korea gaat de afgelopen maanden opvallend snel. En onlangs was er de ontmoeting tussen president Trump en Kim Jong-un. Maar het onderdrukken van de bevolking deed Trump af met: het is ̒ruig’ daar. Zou de buitenlandse politiek mensenrechten in Noord-Korea moeten afdwingen?

VOOR: Remco Breuker, Hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden.

Dan maar geen onderhandelingen
‘President Moon Jae-in van Zuid-Korea, een voormalig mensenrechtenadvocaat, heeft de mensenrechten van de agenda gehaald omdat Noord-Korea anders zou weglopen. Liever contact dan geen contact, redeneerde hij, en daarin wordt hij gesteund door een groot deel van de Zuid-Koreanen. Een verkeerde keus: hij had het wél moeten doorzetten. Dan maar geen onderhandelingen. Wie concessies doet aan dit regime maakt zelf vuile handen. Vergeet niet dat er zo’n 120 duizend mensen in kampen zitten en de rest van de bevolking in moderne slavernij leeft.’

Verslechteren
‘Noord-Korea zal zijn concentratiekampen nooit opgeven, omdat ze een integraal onderdeel zijn van het uitgekiende systeem van totale controle van de bevolking. Door mensenrechten niet te bespreken, zal de situatie verslechteren: omdat Trump en Moon praten met Kim, wordt het regime impliciet erkend. En dan zit het regime, met kernwapens en al, vaster in het zadel dan ooit.’

Zuid-Korea ook minder vrij
‘Zuid-Korea is sinds 1987 een democratie, na een lange strijd van burgers. Maar nu zie je dat die vrijheid wordt aangetast: demonstraties tegen de toenadering tussen Noord en Zuid worden soms verboden en de onafhankelijke website 38North krijgt geen subsidie meer.
Ik kan ook geen Noord-Koreaanse vluchtelingen die in Zuid-Korea wonen uitnodigen in Nederland, omdat ze niet meer mogen reizen. Zo valt ook Zuid-Korea ten prooi aan een beperking van de vrijheid. Dan lukt het al helemaal niet om veranderingen in Noord-Korea te bewerkstelligen.’

Onaanvaardbaar
‘Onder deze regering in Noord-Korea zijn er geen oplossingen. Daarom moeten sancties in stand worden gehouden en maximale politieke druk worden uitgeoefend. Militair ingrijpen is absoluut onwenselijk; dat zal zeer veel slachtoffers eisen. Maar het is onaanvaardbaar de wrede mensenrechtenschendingen te negeren en dit land een volwaardig lid te laten worden van de internationale gemeenschap.’

TEGEN: Koen De Ceuster, Universitair docent moderne Koreaanse geschiedenis, Universiteit Leiden.

Eerst de deur loswrikken
‘Als je met Noord-Korea onderhandelt, moet je eerst een gezamenlijke agenda hebben. De kampen zijn verschrikkelijk, geen twijfel over mogelijk, maar als je die aan de orde stelt, stokt elk verder contact. Noord-Korea blijft zeggen: mensenrechten zijn een binnenlandse aangelegenheid. Dat kunnen we niet leuk vinden, maar het is de realiteit. Willen we een stap zetten, moeten eerst de relaties verbeteren tussen Noord-Korea en de buitenwereld. Eerst moet de deur worden losgewrikt.’

Niet aan staten overlaten
‘Mensenrechten zijn te belangrijk om aan staten over te laten. Beter is het als mensenrechtenorganisaties het voortouw nemen, die hebben geen politieke belangen. In mei werden drie Amerikanen die gevangenzaten in Noord-Korea vrijgelaten. Na hun aankomst in de VS werden ze opgewacht voor een fotomoment met Trump. Zij zijn politiek gebruikt door zowel Noord-Korea als de VS. Burgerinitiatieven kunnen meer structurele verbeteringen bewerkstelligen en zijn daarom belangrijker. Maar ook hier: staten verhinderen dit soort acties. Onlangs heeft de Zuid-Koreaanse politie burgers tegengehouden die ballonnen met teksten over vrijheid oplieten voor hun noorderburen.’

Humanitaire daad
‘Er zijn positieve zaken in gang gezet door de top tussen Noord- en Zuid-Korea, zoals de familieherenigingen. Verscheurde families mogen in augustus weer voor een dag bij elkaar komen. Een humanitaire daad van belang, maar politiek gezien een bijkomstigheid. Het levert mooie emo-tv op. Dat neemt niet weg dat mensen hun familie weer even kunnen terugzien.’

Kijk naar China
‘Het verbeteren van de mensenrechten in Noord-Korea is een lange weg. Kijk naar China, waar het nog verre van ideaal is, maar de situatie is er in de loop van vele jaren wel degelijk verbeterd. Het Westen kan hard roepen dat alle kampen meteen dicht moeten en dan voelen wij ons goed, maar het heeft een averechts effect, omdat de dialoog stopt. Veranderingen moeten vooral komen van de Noord-Koreanen zelf.’