‘Ze wisten het zeker: Turkije regelt hun deportatie naar Syrië’

Linda’s moeder vertelt dat ze misschien terug naar Syrië moet. ‘Wie zorgt dan voor de planten die ik centimeter voor centimeter kweekte, hier in mijn tuin in Turkije?’

Ik begon enthousiast aan mijn gebruikelijke ochtend-videobelletje met mijn moeder en zus, niet wetende hoe anders het dit keer zou zijn. Mijn moeder, die in Turkije woont, vroeg ons om haar te vergeven dat ze gedwongen werd terug te keren naar Aleppo. Mijn zusje sloot zich daarbij aan. Ook haar gezin werd geconfronteerd met de duistere dreiging van een ‘vrijwillige’ deportatie naar Syrië. Ik kon hun paniek niet doorgronden.

Ik heb verhalen gehoord over de deportatie van Syriërs die de wet overtreden. Maar mijn moeder en zus waren er zeker van dat een verzoening tussen Turkije en Syrië ophanden was, met plannen om veel meer Syriërs uit te leveren. Plannen die eerder vroeg dan laat zouden worden uitgevoerd, gezien de toegenomen xenofobie tegen Syriërs.

Zal mijn familie ermee instemmen om opnieuw te leven onder de controle van degenen die hen en miljoenen anderen een paar jaar geleden hebben verdreven? Is dat wat de internationale gemeenschap wil?  

Ze zou mijn bestaan ontkennen tegenover de inlichtingendiensten

De snikkende stem van mijn moeder bracht me terug naar de realiteit. Ze zou mijn bestaan ontkennen tegenover de inlichtingendiensten, zei ze. Ze vroeg me om niet verdrietig te zijn en verzekerde me dat ik het licht in haar ogen blijf. 

Is de Turkse regering echt geheime onderhandelingen begonnen met het Syrische regime? Syriërs wisselen geruchten uit over regelingen om hen terug te sturen naar Homs en Aleppo, onder toezicht van Turkse experts. Ik vraag me af of ik onder deze regelingen mijn moeder zou mogen bezoeken. Zal het regime ons toestaan onze geliefden te begraven als de dood hen van ons heeft gestolen? Zal de Syrische kwestie simpelweg worden opgelost door een cosmetische politieke verzoening, een uitwissing van tien jaar revolutie? 

Misschien is Egypte een goede optie, dacht ik, daar kan ik mijn moeder opzoeken wanneer ik maar wil. Tot ik erachter kwam dat het Syrische regime geen paspoorten meer verlengt. Is dit om Syriërs uit Turkije te verhinderen om naar een andere plek dan Syrië te gaan? Toch houd ik Egypte in mijn achterhoofd, vooral vanwege de afwezigheid van Syriër-haat. 

De mannen wilden naar Europa vluchten, maar ik weigerde te luisteren

Maar wat willen mijn zus, haar man en hun kinderen, mijn broer en zijn vrouw? De mannen in de familie kwamen op het idee om naar Europa te vluchten, maar ik weigerde te luisteren. Deze door de dood doorzeefde route kon ik niet aanmoedigen, ik ben zelf bijna verdronken vlak voor de Griekse kust. 

Mijn moeder sloot het gesprek af met een vraag die ons Syrische verhaal samenvat: ‘Wie gaat er zorgen voor de planten die ik centimeter voor centimeter heb gekweekt, hier in Turkije, om ze te zien bloeien?’ Een legitieme vraag van een 60-jarige vrouw wier enige droom is om naast haar kinderen en kleinkinderen te wonen en haar planten te voeden, die opnieuw dreigen te sterven aan ontheemding. 

Ik verslikte me. De dood is een ongewenste gast, lieve moeder. Hij begeleidt ons tijdens onze lange reis en brengt ons terug naar waar we begonnen.