Sharm-el-Sheikh – In Glasgow stonden de straten vorig jaar tijdens de COP26 vol met demonstranten die serieuze klimaatactie eisten van wereldleiders. Egypte heeft er alles aan gedaan om een soortgelijke situatie dit jaar te voorkomen. Demonstraties of andere vormen van kritiek zijn al jaren verboden in Egypte en voor de VN-klimaattop wordt geen uitzondering gemaakt.
Alleen al in Sharm-el-Sheikh zijn de veiligheidsmaatregelen flink opgeschroefd. Overal in de stad zijn controleposten ingericht, in honderden taxi’s zijn camera’s geïnstalleerd die alles opnemen, en burgers die niet de juiste papieren kunnen laten zien worden vanwege de klimaattop teruggestuurd naar hun geboorteplaats zonder garantie dat ze terug mogen komen.
Ook in andere steden is de sfeer gespannen. Tientallen mensen zijn gearresteerd wegens een online oproep tot demonstraties op 11 november. In Cairo houden politieagenten mensen op straat staande om hun telefoon te doorzoeken. En een Indiase klimaatactivist die van Cairo naar Sharm-el-Sheikh wilde lopen werd op de eerste dag van zijn ‘klimaatmars’ gearresteerd.
Ommuurde parkeerplaats
Uit het zicht van het conferentiecentrum is een speciale groene zone ingericht, waar je zonder registratie niet binnenkomt. Politieagenten, bewakers en werknemers van een privaatbeveiligingsbedrijf houden alles en iedereen goed in de gaten. Ze zijn met meer dan het aantal bezoekers dat er rondloopt. Klimaatactivisten die tijdens de COP27 in Sharm-el-Sheikh willen demonstreren, mogen dat alleen doen in een toegewezen protestgebied bij de groene zone. Maar bijna niemand weet waar dat gebied precies ligt. ‘Succes met zoeken en wees veilig’, waarschuwt een bezoeker van de groene zone. Een van de tientallen bewakers bij de ingang herhaalt de vraag met een mengeling van verbazing en ongeloof: ‘Protestgebied?!’ Het blijkt uiteindelijk te gaan om een ommuurde lege parkeerplaats, rechts van de ingang.
‘Alaa Abd El Fattah is het levende voorbeeld van wat deze overheid doet met activisten’
Om bij het protestgebied te komen moeten bezoekers hun pasje voor de COP27 en paspoort laten zien aan politieagenten die de ingang bewaken. ‘Was jij hier gisteren ook?’ vraagt een officier. ‘Wat kom je hier doen? Wil je alleen rondkijken of iets anders? Waar kom je vandaan?’ Eenmaal binnen is er geen klimaatactivist te bekennen. Geen demonstraties, spandoeken of andere vormen van protest; alleen een paar medewerkers van de IT-afdeling die op hun telefoon zitten te spelen en enkele Russische inwoners van Sharm-el-Sheikh die rondhangen bij het pop-up Hard Rock Cafe.
In het conferentiecentrum, de blauwe zone, verzamelen jonge klimaatactivisten zich bij het paviljoen voor kinderen en jeugd. De drukte bij het paviljoen straalt een gevoel van urgentie onder jongeren uit. Geen van de activisten wil met hun naam in een artikel verschijnen, bang dat dit consequenties heeft voor hun eigen veiligheid. Een tiener uit Chili laat weten dat ze niet gaat demonstreren. ‘Er werd ons al maanden van tevoren op het hart gedrukt om geen kritiek te uiten op de Egyptische overheid. Om niet online samen te komen. Dus geen WhatsApp, Instagram, Telegram. Om niet te verbinden met de openbare wifi op de COP27 en de officiële app niet te downloaden. En om niet te veel foto’s met ons gezicht erop online te zetten. Het is niet veilig.’
Laatste glas water
De zaak van Alaa Abd El Fattah maakt ook veel los bij de jonge klimaatactivisten. De Brits-Egyptische El Fattah is een bekende politieke gevangene in Egypte die in april in hongerstaking ging wegens zijn onterechte opsluiting. Op 9 november werd bekend dat er ‘met medeweten van de juridische instanties’ een ‘medische interventie’ heeft plaatsgevonden. Abd El Fattah krijgt dus dwangvoeding van de Egyptische autoriteiten. Zijn zus, Sanaa Seif, is op de COP27 om wereldleiders te vragen druk uit te oefenen op de Egyptische autoriteiten om haar broer vrij te laten. ‘Het is dus niet onze verbeelding’, zegt de klimaatactiviste uit Chili over haar veiligheidszorgen. ‘Alaa is het levende voorbeeld van wat deze overheid doet met activisten.’
Een andere klimaatactiviste uit Honduras zegt niet eens te weten waar de groene zone is. ‘Heel veel mensen zullen niet demonstreren omdat het niet veilig is. De klimaatcrisis is ook een mensenrechtencrisis. De COP27 in Egypte is zo in tegenstrijd met het werk van de Verenigde Naties. Het doel is om mensen bij elkaar te brengen en te werken aan een betere toekomst. Hoe kunnen we erop vertrouwen dat dit gebeurt als de COP georganiseerd wordt in een land met politieke gevangenen?’
