De doodstraf, die Magai Matiop Ngong als tiener kreeg, is ingetrokken

Magai Matiop Ngong uit Zuid-Sudan is weer vrij. De doodstraf, die hij als tiener kreeg, werd ingetrokken na een Write for Rights-campagne van Amnesty.

Vijf jaar geleden, op 14 november 2017, kreeg Magai Matiop Ngong de doodstraf voor de moord op zijn neef. Zelf beweerde de Zuid-Sudanees dat het een ongeluk was. Ngong zei tegen de rechter dat zijn neef tussenbeide kwam tijdens een vechtpartij met een buurjongen. Boos over de bemoeienis pakte hij een geweer en loste een aantal waarschuwingsschoten. Een van de kogels ketste af en trof zijn neef dodelijk. 

Tijdens de rechtszaak was er verwarring over de leeftijd van Ngong, die geen advocaat had om hem bij te staan. Net zoals veel andere Sudanezen kon hij geen geboorteakte overleggen. Zelf beweerde Ngong dat hij ongeveer 15 jaar oud was, volgens de familie van het slachtoffer was hij 18. De Zuid-Sudanese grondwet bepaalt dat kinderen geen doodstraf kunnen krijgen, maar volwassenen wel. 

Dood door ophanging

Na de veroordeling – dood door ophanging – kwamen talloze organisaties in actie. Ook Amnesty International riep op om het vonnis te vernietigen. In 2019 schreven wereldwijd meer dan 765 duizend mensen brieven aan president Salva Kiir en solidariteitskaarten naar Ngong. Ook tijdens het jaarlijkse Write for Rights, dat in december tien jaar bestaat in Nederland, zetten duizenden mensen zich voor hem in.   

Of de schrijfactie hielp is niet zeker, maar feit is dat het Hof van Beroep in de Zuid-Sudanese hoofdstad Juba in juli 2020 het doodvonnis introk. Tijdens een nieuwe zaak bepaalde de rechter met hulp van een arts dat Ngong inderdaad minderjarig was ten tijde van het misdrijf. Dit keer werd hij veroordeeld tot vijf jaar gevangenis en omgerekend 1.300 euro boete. Ook moest hij als compensatie 51 koeien betalen aan de familie van het slachtoffer. 

Ngong was niet de enige minderjarige die recent in Zuid-Sudan de doodstraf kreeg. Een aantal veroordeelden werd daadwerkelijk opgehangen. Hoewel de grondwet en de door Zuid-Sudan ondertekende mensenrechtenverdragen het verbieden, zijn de afgelopen vijf jaar zeker vier mensen geëxecuteerd voor misdrijven die ze begingen tijdens hun kindertijd.  

Zwaar bewapende bendes

De meeste geweldsdelicten in Zuid-Sudan monden overigens nooit uit in een rechtszaak. Al decennialang veroorzaken zwaar bewapende bendes en politieke conflicten heel veel bloedig geweld in het Oost-Afrikaanse land: lokale warlords strijden om de macht, nomaden stelen op grote schaal elkaars koeien. Door recente overstromingen moesten veel nomaden hun vee verplaatsen, waardoor ook conflicten tussen veehouders en akkerbouwers toenamen.  

Aan wapens is in Zuid-Sudan geen gebrek. Doordat de regering niet erin slaagt orde en rust te creëren, hebben Zuid-Sudanezen zichzelf op grote schaal bewapend. Kinderen zijn geregeld betrokken bij schiet­incidenten. In de ouderlijke woning ligt een geladen wapen vaak eenvoudig voor het grijpen. Het geweer waarmee Ngong zijn neef doodde was van zijn vader, vertelde hij tegen de rechter.