Er is veel steun voor demonstratierecht, behalve als mensen het niet eens zijn met waarvoor gedemonstreerd wordt

Als je eigen rechten of die van andere mensen in het geding zijn, laat je van je horen. Van jongs af aan maakten mijn oma en mijn moeder mij duidelijk dat je als individu niet machteloos bent. Het grote belang van demonstreren werd mij dan ook met de paplepel ingegoten. En demonstraties hebben ons in Nederland veel gebracht. Denk bijvoorbeeld aan het stemrecht voor vrouwen, de 8-urige werkdag en de openstelling van het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht.  

De afgelopen jaren is het aantal demonstraties in Nederland sterk toegenomen. Klimaatactivisten, boeren en demonstranten tegen racisme, allemaal gaan ze steeds vaker de straat op om van zich te laten horen. Nog los van de vraag of je het met ze eens bent, is het feit dat mensen openlijk hun zorgen uiten een teken van een gezonde democratie, want demonstraties zijn een vreedzame uitlaatklep voor maatschappelijke onvrede. 

‘Als individu ben je niet machteloos’

Amnesty liet I&O Research onderzoeken hoe Nederlanders eigenlijk denken over de vrijheid om te demonstreren. Ik zag wat opmerkelijke uitkomsten. Het bureau constateerde dat binnen een paar jaar tijd een verandering was opgetreden in de houding tegenover dat recht. Was in 2018 nog 54 procent van de ondervraagden voor de vrijheid om te demonstreren, nu is dat 72 procent. Maar tegelijkertijd blijkt ook dat de steun voor het recht sterk afhankelijk is van de inhoud van de demonstratie. En dat baart me zorgen. Demonstreren voor meer betaalbare woningen vinden de meeste mensen prima, maar een protest tegen Zwarte Piet kan op weinig steun rekenen. Blijkbaar zijn veel mensen vooral voor het recht om te demonstreren als ze het inhoudelijk eens zijn met het onderwerp van de demonstratie.   

Hoewel in Nederland verreweg de meeste demonstraties soepel verlopen, staat het demonstratierecht toch in toenemende mate onder druk. Dat komt met name doordat gemeentes en de politie demonstraties veel te vaak zien als een mogelijk (veiligheids)probleem. Daarom start Amnesty de campagne Right to Protest: mensen die demonstreren moeten in alle Nederlandse gemeentes ruim baan krijgen, ongeacht de inhoud. Want demonstreren is geen gunst, maar een recht.