Cyprus versus Turkije
Een bijna lege publieke tribune en een op vlakke toon‚ in acht minuten voorgelezen vonnis: de sessie van 12 mei in de blauwe zittingszaal van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens‚ zoals online is terug te zien‚ maakt niet bepaald een ‘historische’ indruk.
Toch werd die dag geschiedenis geschreven. Turkije‚ zo bepaalde het hof‚ moet 90 miljoen euro betalen als compensatie voor wandaden begaan tijdens de invasie van Noord-Cyprus in 1974. Een derde is bestemd voor nabestaanden van 1.456 Grieks Cyprioten die tijdens de invasie ‘verdwenen’ en vermoedelijk zijn gedood. De rest gaat naar Grieks-Cypriotische en maronitische families in het dunne schiereiland Karpas. Cyprus‚ die de zaak had aangespannen‚ zal alles verdelen.
Afgesneden
Het Turkse leger landde in 1974 op Cyprus om de Turkse minderheid bij te staan‚ die zich bedreigd voelde door nationalistische Grieken. De soldaten rukten op richting Nicosia‚ Grieks-Cyprioten voor zich uit drijvend. De Karpas‚ een kilometerslange ‘vinger’ van rotsachtige‚ droge velden‚ lieten ze letterlijk links liggen.
De Griekse bewoners ervan‚ die nu van de rest van het eiland waren afgesneden‚ zijn sindsdien decennialang in hun vrijheid beknot‚ en konden zich al die tijd niet herenigen met familieleden. In 2001 had het hof al diverse schendingen van hun rechten geconstateerd‚ waaraan het nu een prijskaartje heeft gehangen – graag in drie maanden te voldoen‚ op straffe van een extra boete van 3 procentpunten rente boven op gewone te betalen rente.
Belangrijkste bijdrage aan vrede
Niet eerder wees het hof zo’n groot bedrag toe aan compensatie. Maar er is meer‚ schrijven twee rechters in een aparte toelichting: het vonnis is ‘de belangrijkste bijdrage aan vrede in Europa in de geschiedenis van het hof’. Lidstaten van de Raad van Europa die een invasie overwegen bij andere lidstaten‚ weten nu dat ze dan ‘moeten boeten voor hun onwettige acties’ en dat ze hun latere slachtoffers ‘volledig moeten compenseren’.
De euforie van de rechters is wellicht wat voorbarig. Zou Rusland afzien van een eventuele invasie in Oost-Oekraïne‚ alleen door een vonnis over een andere invasie‚ van veertig jaar eerder? Ook moet nog blijken of Turkije het vonnis wel uitvoert. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Ahmet Davutoglu heeft laten weten dat niet van plan te zijn‚ omdat Ankara Grieks-Cyprus niet erkent.
Precedent
Taner Erginel‚ oud-rechter uit Noord-Cyprus‚ denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. Op de nieuwssite Al-Monitor wees hij op een vonnis over Cyprus van het hof dat Turkije wél had uitgevoerd: in 2003 vergoedde het 1‚2 miljoen euro aan een in 1974 uit Noord-Cyprus verdreven vrouw‚ als compensatie voor het verlies van haar boerderij.
Turkije betaalde onder protest‚ om aan criteria voor toetreding tot de EU te voldoen. Maar door dit zelfgeschapen precedent‚ zal Turkije ook dit keer betalen‚ verwacht Erginel. ‘Ze moeten wel. In zulke zaken moet je consequent zijn.’
