Vijf cultuurtips om de winter mee door te komen

De redactie van Wordt Vervolgd leest, luistert en kijkt heel wat af. Dit zijn de aanraders van begin 2025.

Mens blijven

Je weet nooit hoe je reageert als er plotseling een oorlog uitbreekt. De Oekraïense journalist Andrii Kobaliia verrast zichzelf en zijn Nederlandse vriend Gilles van der Loo als hij na de Russische invasie in 2022 rustig, helder en vastbesloten is: hij meldt zich bij het leger. Wat drijft hem? Hoe vergaat het hem? En vooral: hoe blijft hij in de hel van de loopgraven zichzelf? Kobaliia belt vanaf het front geregeld met Van der Loo, die zijn ervaringen optekent.

Van der Loo schrijft ook brieven met zijn eigen overpeinzingen terug, die hij uiteindelijk nooit verstuurt. Langzaam begint de deur naar een andere wereld zich te sluiten. Is Van der Loo, thuis in Amsterdam, maar in zijn hoofd ook steeds aan het front in Oekraïne, eigenlijk wel dezelfde persoon gebleven? Waar ligt het punt waarop je je oude zelf niet meer bent?

De leugen voorbij

Souleymane Sangaré heeft altijd haast. Hij fietst door Parijs om maaltijden te bezorgen, rijdt steevast door rood en rent als het moet zeven trappen op om een bestelling tot aan de voordeur te brengen. Na zijn shift – op een illegaal ondergehuurd account, omdat hij zelf nog in de asielprocedure zit – spurt de Guineeër van de bus naar de daklozenopvang. Onderweg stampt hij met veel moeite zijn verzonnen asielverhaal in zijn hoofd. L’histoire du Souleymane wordt gedragen door de uitblinkende hoofdrolspeler Abou Sangaré, die net als veel andere acteurs hiervoor geen enkele acteerervaring had. Zijn eigen ervaring is uiteindelijk ook deel van de film geworden. De film laat zien hoe kwetsbaar mensen als Souleymane zijn voor uitbuiting. En als je uiteindelijk zijn échte en hartverscheurende verhaal hoort, kun je niet anders dan je afvragen: wat zou ik doen als ik over de toekomst van deze man zou moeten beslissen?

De geur van brood verdwijnt

Vijftien jaar lang lukt het de Palestijns-Belgische Fatena Al Ghorra niet om Gaza te bezoeken. Tot 3 oktober 2023. En vlak daarna valt alles uit elkaar. Bombardementen veranderen gebouwen in as. De familie van Al Ghorra vlucht – met haar bejaarde ouders – het Al-Qudsziekenhuis in en brengt daar vervolgens wekenlang door op enkele vierkante meters. In Uittocht naar Gaza staan de brieven die journalist en dichter Al Ghorra in deze periode aan haar nichtje Lamar schreef. Het is een ooggetuigenverslag dat alle zintuigen bespeelt. Wat je bijblijft: de geluiden (geroezemoes in Gazaans accent, geschreeuw, de voortdurende raketinslagen) en de geuren (eerst van versgebakken brood en kruiden maar later, als er geen voedselverkopers meer komen en er überhaupt geen wegen meer blijken te zijn, van bloed en uitwerpselen). En het besef: we zijn hier allemaal getuige van een genocide.

Radicale verandering

‘Als dit een examen was over hoe we het als samenleving doen, zouden we jammerlijk zakken.’ Zo opent mensenrechtenadvocaat Nani Jansen Reventlow haar boek Radicale rechtvaardigheid. In een serie essays onderzoekt ze thema’s als racisme, seksisme en validisme in de machtsstructuren van onze maatschappij. Radicale verandering is nodig, stelt ze, om een wereld te creëren die gebaseerd is op gelijkheid en rechtvaardigheid. Aan het einde van ieder essay geeft ze concrete tips om meer te leren, op het onderwerp te reflecteren of in actie te komen voor een rechtvaardigere wereld. Probeer bijvoorbeeld eens te bedenken wat het verband is tussen jouw individuele context (familie, school, werkplek of kerk, bijvoorbeeld) en ons koloniale verleden. Kom in actie voor het klimaat, steun onafhankelijke media, onderzoek hoe je je digitale veiligheid kunt vergroten. Wat kun je zelf doen om een rechtvaardige wereld dichterbij te brengen?

Lezersaanbieding:

Verboden liefde

Liefde heeft door de eeuwen heen vele gezichten gekend. Archiefspecialist en schrijver Maartje van de Kamp dook in het Nationaal Archief en vond daar een schat aan verhalen over verboden liefdes in Nederland en de Nederlandse koloniën. Van een rijke Hugenote die haar hart verloor aan de zoon van een arme rooms-katholieke ambassadeur, tot de succesvolle Curaçaose Marjana die haar leven deelde met de tot slaaf gemaakte Pedro. Liefde die tegen de heersende normen inging. Overwint liefde werkelijk alles?

De realiteit bleek vaak minder rooskleurig. Met rechtbankverslagen en andere archiefstukken als gids schildert Van de Kamp in haar nieuwe boek Verliefd en veroordeeld een beeld van een samenleving die liefde probeerde te controleren en te begrenzen. Hoe oordeelde de rechter over relaties die buiten de lijntjes kleurden? En hoe veranderde het denken hierover door de tijd heen? (Tekst:Merel Zuidhof)

We geven vier exemplaren weg van Verliefd en veroordeeld. Mail naar wordtvervolgd[at]amnesty.nl met je adres en als subject ‘Liefde overwint’.