Vijf cultuurtips voor deze lente

De redactie van Wordt Vervolgd leest, luistert en kijkt heel wat af. Dit zijn de aanraders voor deze lente.

Angst voor hekserij

Het boek Heksenjacht begint met een alternatieve, realistischere versie van het sprookje van Hans en Grietje. Deze keer zijn niet de twee kinderen het slachtoffer, maar de vrouw in het peperkoekhuisje: ze wordt beroofd en vermoord. ‘Wat de oude vrouw in Hans en Grietje overkwam, had drie- of vierhonderd jaar geleden overal in Duitsland, België, Nederland, Frankrijk, Denemarken, Schotland of Zweden kunnen plaatsvinden’, schrijft de Zweedse hoogleraar geschiedenis Dick Harrison. In de loop der eeuwen vielen er tienduizenden slachtoffers bij heksenjachten – Harrison gaat er uitgebreid op in. Zorgwekkend is dat de angst voor heksen ook nu nog onschuldige slachtoffers maakt. In landen als India en Tanzania vielen deze eeuw bij volksgerichten honderden doden: vaak oude vrouwen. In sommige landen bestaat er wetgeving tegen zwarte magie. In Saoedi-Arabië wordt hekserij bestraft met onthoofding. In Papoea-Nieuw-Guinea kun je tot twee jaar cel krijgen, maar als er geen rechter aan te pas komt, kan het aanmerkelijk slechter aflopen. In 2013 werden vier verdachte vrouwen gemarteld, één werd onthoofd. Vermoedelijk waren zij het slachtoffer van jaloerse buren die vonden dat het te goed met hen ging.

Liefde in tijden van droogte

De speelfilm Banel & Adama draait om de relatie tussen de Senegalese Banel en Adama die onder druk komt te staan door de aanhoudende droogte. Adama is voorbestemd om dorpshoofd te worden maar hij zou liever met zijn geliefde Banel naar elders verhuizen. Van twee kanten wordt er aan de zachtaardige Adama getrokken. Het dorp wil dat hij zijn plichten aanvaardt: hij moet voor verlossing zorgen, nu het vee sterft door een gebrek aan voedsel. Ook Banel doet een beroep op hem. Het lijkt een klassiek liefdesverhaal, maar regisseur Ramata-Toulaye Sy voegt er eigentijdse elementen aan toe. Banel verzet zich tegen de tradities waardoor ieders rol binnen de gemeenschap vast lijkt te liggen. Zij is niet op aarde om voor nageslacht te zorgen. Ook de klimaatcrisis speelt een rol in de film. De filmcrew ondervond de gevolgen daarvan aan den lijve: bij filmen bereikte de temperatuur in Senegal een recordhoogte.

Hoe word je een fundamentalist?

De Tunesische Olfa heeft vier dochters. Haar twee oudste kinderen, Ghofrane en Rahma, zitten in de gevangenis omdat ze zich in 2015 hebben aangesloten bij Islamitische Staat (IS). In de hartverscheurende film Four daughters reconstrueert regisseur Kaouther Ben Hania hoe het zover heeft kunnen komen. Olfa en haar twee jongste dochters, Eya en Tayssir, spelen hun ervaringen na. Hoewel ze hulp krijgen van acteurs, blijft het karakter van de documentaire intiem. De twee jongste dochters raken bevriend met de twee actrices die de rollen van hun oudere zussen vertolken. Het leven van Olfa blijkt een aaneenschakeling van gruwelijke gebeurtenissen, en ook haar dochters zijn niet ongeschonden uit hun jeugd gekomen. Als kijker begin je zo te begrijpen hoe trauma’s de twee oudste dochters in de jaren na het verdrijven van president Ben Ali in de armen van fundamentalisten hebben kunnen drijven.

Handicap: waar ligt het probleem?

De Belgische schrijfster en historica Anaïs Van Ertvelde heeft een korte rechterarm. Dat is een beperking waar de samenleving zich geen raad mee weet. Om de haverklap moet ze nieuwe kennissen uitleggen hoe het zo gekomen is. En ook als Van Ertvelde over handicaps in het algemeen vertelt, moet ze ‘steeds opnieuw bij nul beginnen’. We hebben de neiging om een beperking als een individueel, medisch probleem te zien, en we veronachtzamen daardoor hoe we als maatschappij tekortschieten, betoogt ze in haar boek Handicap. Want wat is het probleem? Dat iemand in een rolstoel de trap niet op kan, of dat we onze publieke ruimte verkeerd inrichten? ‘Als geëmancipeerde gehandicapte lijk je soms tot een voorgeborchte veroordeeld waar het voor eeuwig 1966 is’, schrijft Van Ertvelde. ‘Waar ons denken over gender en seksualiteit er de voorbije decennia met rasse schreden op vooruit is gegaan, ontbreekt het ons zelfs aan de basisbegrippen uit onderzoek en activisme om het over handicap te hebben.’ Haar boek is een hartstochtelijk pleidooi om daar nu eens verandering in te brengen.

Lezersaanbieding:

Baas in eigen buik

Striptekenaar B. Carrot wist met haar debuutalbum Alle dagen ui haar vinger al op de zere plek te leggen. Met kleurrijke aquareltekeningen verbeeldde ze het waargebeurde verhaal van de asielzoekende Saied die onder schrijnende omstandigheden in detentiecentrum Schiphol belandt en daar een jaar vast komt te zitten onder het Nederlandse asielbeleid.

Deze zelfde politieke bril heeft Anat Segal – haar echte naam – opgezet voor haar tweede graphic novel Uitweg, waarin ze de anti-abortuswetgeving aankaart in het streng katholieke Polen. Wanneer de Poolse kleuterjuf Magda ongewenst zwanger blijkt te zijn, is abortus in haar thuisland Polen geen optie. Uitweg verbeeldt de wervelende weg die Magda via dubieuze abortusmethoden op het internet aflegt naar Amsterdam om zo baas te zijn in eigen buik.

We geven vier gratis exemplaren weg van Uitweg. Mail uiterlijk 30 april 2024 naar wordtvervolgd[at]amnesty.nl met in het onderwerp ‘Uitweg’ en vergeet niet je adres te vermelden.