Fotograaf Samuel Fosso: ‘Ik ben geen politieke artiest’

Verkleed als Mao of als Muhammad Ali. De zelfportretten van Samuel Fosso lijken alleen ludiek, maar zijn bedoeld om je aan het denken te zetten. 

Samuel Fosso begon zijn carrière als fotograaf toen hij op 13-jarige leeftijd zijn eigen fotostudio opende in Bangui, Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR). Als hij aan het eind van de dag nog een filmrol over had maakte hij foto’s van zichzelf om naar zijn oma op te sturen die in Nigeria woonde. Tegenwoordig maakt hij nog steeds zelfportretten, maar nu als een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars in Afrika. In zijn werk verandert hij zichzelf in bekende historische figuren zoals Martin Luther King en Mao Zedong. Zo creëert hij een eerbetoon aan zwarte onafhankelijkheidsstrijders, maar werpt hij ook een kritische blik op bijvoorbeeld de invloed die China heeft in Afrika. Deze winter toont het fotografiemuseum Huis Marseille in Amsterdam een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk.  

Jeugd

Conflict is een terugkerend onderwerp in Fosso’s leven. Hij groeide op in Nigeria maar moest door de Biafra-oorlog vluchten naar de CAR. Hij nam het fotograferen toen al erg serieus; de foto’s die hij naar zijn oma stuurde waren vooral om haar te laten zien dat hij nog leefde en in goede gezondheid was. De eerste series die hij maakte werden vaak gezien als jeugdig en lollig. ‘De manier waarop het publiek iets interpreteert is één ding maar hoe ik werk is iets anders.’ Hij liet zich toen inspireren door Amerikaanse modetijdschriften, waaruit hij iets meekreeg over de kledingstijl van Afro-Amerikanen. Destijds zag hij zijn werk nog niet als kunst. Maar toen zijn werk in 1994 in Mali geëxposeerd werd, realiseerde hij zich dat hij een kunstenaar was.  

Mao

Fosso benadrukt graag dat hij zichzelf niet als politieke artiest ziet; hij noemt zichzelf liever een mondiale artiest en een humanist. Toch lijkt zijn werk een sterke politieke toon te hebben. In de serie African Spirits poseert hij als verschillende Afrikaanse onafhankelijkheidsstrijders en Afro-Amerikaanse burgerrechtenactivisten. Zelf noemt hij dit een hommage aan deze activisten en politici. Maar zijn werk gaat niet alleen over mensen die hij bewondert. In de
serie Emperor of China transformeert Fosso in Mao Zedong. Niet omdat hij zo opkijkt tegen de voormalige dictator van China. ‘Door mezelf af te beelden als Mao wil ik mensen in Afrika bewust maken van de consequenties van de nieuwe kolonisatie van Afrika door China en mensen waarschuwen dat het grote geld uit China negatief kan uitpakken voor de volgende generatie.’  

Wereldoorlogen

De oorlogen die Fosso meemaakte spelen geen concrete rol in zijn werk. Wel hebben ze hem geïnspireerd. In de serie ALLONZENFANS poseert Fosso als een soldaat uit de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. ‘De Afrikanen van de Franse kolonies waren zelf niet betrokken in de oorlog, toch werden ze verplicht om te vechten. De soldaten die het overleefden en terugkeerden naar Afrika kregen niet het geld dat ze verdiend hadden. Het is een manier om deze soldaten te eren en te zorgen dat ze niet vergeten worden.’

Samuel Fosso Te zien van 10 december t/m 12 maart in Huis Marseille, Amsterdam www.huismarseille.nl