Een bevroren conflict is geen verdwenen conflict, het is een conflict dat onverwacht weer ontdooit

Negen maanden na 7 oktober 2023 – een datum die vermoedelijk net zo betekenisvol zal blijken te zijn als 11 september 2001 of 28 juni 1914 – mogen de contouren van de catastrofe bekend worden verondersteld.

De aanval van Hamas legde de hoogmoed, en hoogmoed is een gevaarlijke vorm van incompetentie, van de Israëlische geheime diensten en het leger bloot. De reactie op de aanval maakte duidelijk dat Netanyahu niet alleen een corrupte politicus is maar ook een politicus die zonder voorbehoud zijn eigen (politieke) overleven boven de belangen van het land stelt.

Daarnaast bleek de Israëlische strategie, niet alleen Netanyahu’s strategie, om de Palestijnen verdeeld te houden – Hamas in Gaza, de Palestijnse Autoriteit (Fatah) op de Westelijke Jordaanoever – een fatale vergissing. De gedachte dat op die manier zelfs praten over een vredesakkoord vermeden kon worden bleek waar, wat ervoor in de plaats kwam was een never-ending war die nog altijd een regionale oorlog kan worden.

De macht van het getal en de kracht van het idee zijn niet altijd identiek

Ja, Hamas is ten dele de creatie van Israël, de Palestijnse identiteit en het Palestijnse nationalisme zijn voornamelijk Israëls creatie, zoals het Joodse nationalisme (zionisme) een creatie is van het Europese antisemitisme en het negentiende-eeuwse Europese geloof dat een natiestaat een oplossing zou zijn voor allerlei problemen. Vervolging en onderdrukking creëren altijd, en krachtiger dan wat dan ook, nationalisme en een gemeenschappelijke identiteit.

Dat wil niet zeggen dat de onontwarbare knoop die het Israëlisch-Palestijnse conflict is gaan heten altijd onontwarbaar hoeft te blijven. Ook na 7 oktober zijn er nog altijd kleinschalige vredesinitiatieven van Palestijnse en Israëlische burgers die beseffen dat hun belangen niet tegengesteld zijn. Puur getalsmatig zijn de aanhangers van dergelijke initiatieven verwaarloosbaar, maar de macht van het getal en de kracht van het idee zijn niet altijd identiek.

Een ongedekte cheque

Lang is gedacht dat conflicten een beetje of helemaal ‘bevroren’ konden worden en dat ze zo langzaam zouden verdwijnen. Dat gold voor Oekraïne-Rusland, een vergissing, het gold voor Israël-Palestina, een andere vergissing, en het geldt misschien ook voor de Balkan (voormalig Joegoslavië), ook een bevroren conflict.

Een bevroren conflict is geen verdwenen conflict, het is een conflict dat onverwacht weer zal ontdooien.

Het besef dat de meeste conflicten militair onoplosbaar zijn blijft groot, maar het geloof in de kracht van soft power is gedaald. En het inzicht dat wie vrede wil zich moet voorbereiden op oorlog, geniet hernieuwde populariteit.

De gebeurtenissen van 7 oktober 2023 hebben ook de vooronderstelling dat een Joodse staat de veiligheid van Joden waar ook ter wereld garandeert vernietigd. (Abel Herzbergs fameuze dictum dat zonder Israël elke Jood een ongedekte cheque is.)

We zijn, kortom, definitief van een aantal illusies beroofd.

Een ding is echter hetzelfde gebleven. Het beste wat de internationale politiek kan leveren is erger voorkomen. En zelfs dat lukt niet altijd.