Negen tips voor op het strand (of op de bank)

De redactie van Wordt Vervolgd leest, luistert en kijkt heel wat af. Dit zijn de aanraders van deze zomer.

Nooit een olifant gezien

Als mensen aan Afrika denken, denken ze aan armoede of safari’s. Meer smaken zijn er niet, zo is de ervaring van schrijver Dipo Faloyin. In Afrika is geen land trekt hij, met de nodige humor, ten strijde tegen de vooroordelen die over het continent bestaan. Wie Afrika afschildert als een monolithisch geheel, slaat per definitie de plank mis. ‘Ik heb in Lagos nooit een olifant gezien, of een luipaard.’

Faloyin is op zijn best als hij de kachel aanmaakt met de luie manier waarop witte redders Afrika portretteren. Hij heeft geen goed woord over voor de actie Kony 2012 (bedoeld om de beruchte Oegandese krijgsheer Joseph Kony op te sporen) en legt met nauwelijks verholen woede uit waarom zo ongeveer elke zin in de jarentachtig-hit Do they know it’s Christmas onzin is: ‘Voor de goede orde: het sneeuwt wél in sommige delen van Afrika’.

Racisme op de basisschool

Drie jaar geleden schreef Naima Charkaoui, dochter van een Marokkaanse vader en een Belgische moeder, een boek over de pijn die racisme teweeg kan brengen. ‘Het zijn pijnlijke, nare ervaringen die zeker voor kinderen ontwrichtend kunnen zijn’, vertelde ze destijds in een interview. Om de jeugd te behoeden voor racisme heeft ze nu samen met de Belgische politica Ikrame Kastit een nieuw boek geschreven: Racisme: stop de pijn. Het mooi geïllustreerde en toegankelijk geschreven boek is bedoeld voor kinderen (vanaf een jaar of 9) die het doelwit zijn van racisme, maar ook voor jongeren die juist een bondgenoot willen zijn in de strijd tegen racisme maar niet precies weten hoe dat moet. Charkaoui en Kastit schrijven over verschillende vormen van racisme. Verhalen van kinderen maken het probleem concreet. Een scholier met een Aziatische achtergrond vertelt hoe ongemakkelijk ze zich voelt als klasgenoten zich tijdens carnaval uitdossen als Chinees. Bij een kind van Roma werd een uitnodiging voor een verjaardagsfeestje plots ingetrokken omdat de ouders van de jarige ‘dat soort volk’ niet wilden ontvangen. Leerzaam voor kinderen én volwassenen.

Ongehuwd zwanger in Tsjaad

In de speelfilm Lingui vertelt de Tsjadische schrijver-regisseur Mahamat-Saleh Haroun het verhaal van Amina. Die heeft geen makkelijk leven. Omdat ze een alleenstaande moeder is, kijkt de conservatief-islamitische gemeenschap op haar neer. Ook haar familie heeft haar verstoten. De problemen worden nog groter als blijkt dat haar 15-jarige dochter Maria zwanger is. Maria is vanwege de zwangerschap van school gestuurd en wil een abortus. Dat is ingewikkeld. Omdat er in Tsjaad hoge straffen staan op het uitvoeren van abortussen, is de handeling alleen weggelegd voor wie veel geld heeft. Amina laat zich daardoor niet uit het veld slaan, en zet alles op alles om het benodigde bedrag bij elkaar te krijgen. Dan komt er hulp uit onverwachte hoek. Een indrukwekkende film over de sterke band tussen familieleden en de solidariteit tussen vrouwen die in de problemen zitten.

Hoe ziet een moslima eruit?

Hoe we ons de wereld voorstellen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de beelden die we zien. Maar de foto’s in kranten en op websites zijn niet altijd representatief. Gaat het over de veeteelt, dan zien we vaak foto’s van koeien in de wei: mooier dan de werkelijkheid. Bij moslima’s speelt precies het tegenovergestelde fenomeen. De moslimvrouw is in de media vaak iemand met een vormeloze jas, bloemetjeshoofddoek en boodschappentas op de markt, constateert fotograaf Cigdem Yuksel. Samen met Maartje Duin (van De plantage van onze voorouders) maakte ze een tweedelige podcast over de beeldvorming rond moslima’s in Nederlandse media. Waar zijn de foto’s van islamitische vrouwen op een scooter of met vriendinnen op het terras? En waarom reageert ANP-hoofdredacteur Freek Staps als door een wesp gestoken als hij vragen krijgt over de foto’s die het persbureau van moslima’s verspreidt?

Tot de dood ons scheidt

Dat de Amerikaanse president Joe Biden onlangs besloot geen doodstraffen meer te laten uitvoeren in de VS, betekent voor zeker vijftig terdoodveroordeelden op z’n minst uitstel van hun lot. Overigens alleen op federaal niveau, want in de deelstaten executeert men nog gewoon rustig door.

Reden om het boek Death Row Dollies – Leven met de doodstraf van onderzoeksjournalist en oud-columnist van Wordt Vervolgd Linda Polman weer eens aan te prijzen. Centraal hierin staan de ‘dollies’: vrouwen, vaak Europese huisvrouwen, die een relatie met Amerikaanse moordenaars in de dodencel aanknopen. Ook de strijdlustige dames van Texas’ anti-doodstrafbeweging komen aan het woord.

Lezersaanbieding: We geven vijf gratis exemplaren weg van Death Row Dollies (Uitgeverij Bertram en De Leeuw, 224 p.). Mail naar wordtvervolgd[at]amnesty.nl met in het onderwerp ‘Boek Polman’.

Brief aan mijn kind

‘Mijn droom is dat jij van school komt en zegt: “Mam, ik heb honger”, en dat ik jouw favoriete gerecht kan maken. En dat ik je de kleding kan geven die jij zo mooi vindt.’ Dat zegt moeder Latifa tegen dochter Mozhda in de eerste aflevering van de documentaireserie Children of the Labyrinth, die wordt uitgezonden door BNNVARA. Hierin leest een ouder die gevlucht is telkens een zelfgeschreven brief voor die gericht is aan zijn of haar kind. Ze vertellen over hun thuisland, de reden van hun vlucht en hoe het voelt om verstrikt te raken in een labyrint van dichte deuren. De serie is gemaakt door Marieke van der Velden, als huisfotograaf van Wordt Vervolgd bekend van de rubriek ‘De vrijwilliger’ en reclamemaker Philip Brink. Alle afleveringen zijn te zien op 2doc.nl.

De lange arm van Vladimir Poetin

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie vergaarde hegdefondsmanager Bill Browder een onwaarschijnlijk fortuin door te investeren in Russische bedrijven. Dat kon niet goed blijven gaan. Eerst werd Browder in 2005 het land uitgezet, en in 2009 werd zijn advocaat Sergej Magnitski in de gevangenis vermoord omdat hij een corruptieschandaal op het spoor was. Sindsdien staat Browders leven in het teken van het aanpakken van de verantwoordelijken in het Kremlin.

Door zijn strijd tegen het Russische regime belandt Browder in een wereld waar je op je hoede moet zijn voor Tsjetsjeense huurmoordenaars, valse arrestatiebevelen en seksvallen, schrijft hij in zijn nieuwe spannende boek Achtervolgd door de staatsmaffia. Zo wordt Browder in Monaco benaderd door een mooie jonge Russische vrouw. Nadat ze Browders visitekaartje heeft bemachtigd, bestookt ze hem met e-mails: ze wil met hem afspreken op haar hotelkamer. De mensenrechtenactivist trapt er niet in. ‘Ik moest lachen. Ik ben een kale man van middelbare leeftijd en gemiddelde lengte. Blonde, rondborstige modellen met benen tot in de hemel werpen zich niet aan mijn voeten.’

Strijden voor de Oeigoeren vanuit Nederland

In juli 2009 wordt het leven van de dan 13-jarige Ahmedjan Kasim van de ene op de andere dag op zijn kop gezet. In zijn woonplaats Ürümqi slaan de Chinese autoriteiten met harde hand een vreedzaam protest neer van Oeigoeren. Ahmedjans moeder slaagt erin om de stad te ontvluchten.
Pas twee jaar later wordt Ahmedjan met haar herenigd, in Nederland. In De Oeigoerse droom schrijft Kasim bevlogen hoe hij vanuit hier strijdt tegen de Chinese onderdrukking. In gesprekken met politici en tijdens mediaoptredens vraagt hij aandacht voor het treurige lot van de Oeigoeren die worden opgesloten in concentratiekampen. Ook Kasims familie heeft zwaar te lijden onder de keiharde repressie. Chinese agenten lokken zijn gevluchte stiefvader onder valse voorwendselen naar Dubai om hem daar te kunnen intimideren; Kasims biologische vader wordt in China opgepakt. ‘Nu weet ik niet eens meer helemaal zeker of hij leeft’, schrijft Kasim.

Pink pioniers

De Haagse jazzpianiste Pia Beck (1925-2009) gold als de beste ter wereld. Ze speelde voor het Britse koningshuis, stond op de cover van Time en verkocht honderdduizenden singles. Samen met de Belgische jazzzangeres May Dale (1910-1992) was ze waarschijnlijk ook de eerste openlijk lesbische artiest in de lage landen, schrijft Filip Moens in De lage landen uit de kast.

Ex-drummer Moens schrijft zeer onderhoudend over de voortrekkersrol die bekende Nederlanders en Belgen hebben gespeeld in de acceptatie van lhbti’ers. Zoals acteur Albert Mol, die in 1969 tijdens het VARA-programma Een groot uur U, de vraag kreeg voorgelegd of hij homo was. ‘Als u belooft om het niet verder te vertellen: ja.’ Helemaal zonder gevaar was zo’n publieke coming-out destijds niet. Zo werd de Vlaamse zanger Will Ferdy niet meer uitgenodigd door de publieke omroep nadat hij in 1970 op tv had verteld dat hij homo was. Zijn fans lieten hem echter niet in de steek: Ferdy’s eerstvolgende plaat werd weer goud.