Syrische filmmaker beschrijft zijn nachtmerrie, maar blijft het ook alleen een nachtmerrie?

Yazan Rabee woont nu al vijf jaar in het veilige Nederland, maar als hij gaat slapen wordt hij soms opeens weer wakker in Syrië. Dan wordt hij achtervolgd door een agent van het regime van Assad. Hij is niet de enige: Rabee sprak veel Syriërs die eenzelfde soort nachtmerries hebben. Hierover maakte hij de 7 minuten durende korte documentaire Back. 

De filmmaker gebruikt in scène gezette beelden en echte archiefbeelden van de oorlog in Syrië. In de voice-over vertelt Rabee over zijn nachtmerries. Hij vraagt zich af waar deze trauma’s zijn begonnen. Toen hij op zijn 17e ging protesteren tegen Assad, en de regering met geweld de protesten probeerde te stoppen? Of misschien al veel eerder? Rabee denkt terug aan hoe hij als kind thuis niet mocht lachen als hij de toenmalige president, Hafez al-Assad (de vader van Bashar), op tv zag. Zijn vader trad dan streng op: ‘Deze man is god, hij kan alles, hij kan ons wegvagen van de bodem.’ 

Voor Rabee speelt het terugkeren naar de terreur van Assad nu alleen nog maar in zijn nachtmerries. Maar hoe ver is de droom die hij in deze documentaire uitbeeldt van de werkelijkheid verwijderd? De meeste Syrische vluchtelingen in Europa hebben een verblijfsvergunning, maar geen garantie dat die eeuwig verlengd zal worden. Turkije vangt met 3,6 miljoen de meeste Syrische vluchtelingen op maar de laatste maanden wordt daar het antivluchtelingensentiment steeds groter. Begin dit jaar is in Ankara een Syrische wijk vernield door boze jongeren. 

Ook in West-Europa is de positie van Syrische vluchtelingen niet zeker. Denemarken bestempelde Damascus, de hoofdstad van Syrië, en omliggende gebieden al als veilig. Hierdoor werden de verblijfsvergunningen van veel vluchtelingen uit deze gebieden niet verlengd, ondanks het risico om gemarteld te worden of te verdwijnen als ze terugkeren naar hun thuisland. Veel van hen vroegen daarom asiel aan in landen als Nederland, België en Duitsland. Maar wat als het antivluchtelingensentiment in die landen ook sterker wordt? Dan wordt voor duizenden vluchtelingen een nachtmerrie opeens werkelijkheid. 

Tot nu toe weet Rabee wel zeker dat dromen werkelijkheid kunnen worden. Toen hij naar Nederland kwam had hij maar één plan: filmmaker worden. Dit jaar studeerde hij af aan de kunstopleiding van de Sint Joost Academie in Breda. 

 De film Back draait 24 oktober samen met ander korte films in filmmuseum Eye in Amsterdam. Online te zien via picl.