De goede voornemens van Poetin

‘Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van geweten zijn fundamentele elementen van een geciviliseerde staat. De bescherming daarvan is bij de Russische staat in betrouwbare handen.’

Deze woorden gebruikte de Russische president Vladimir Poetin in zijn nieuwjaarstoespraak op 31 december 1999, waarin hij zich voor het eerst als machthebber aan het Russische volk presenteerde. Het is nu 20 jaar later. Tijd om de balans op te maken. Wat is er terechtgekomen van de goede voornemens van Poetin?

Vrijheid van vergadering

2000

• Verbod op demonstraties alleen in extreme gevallen, lage boetes, geen gevangenisstraf.

2020

• Verbod op demonstraties om willekeurige redenen, wat leidde tot meer ongeautoriseerde demonstraties.
• Hoge boetes voor overtreding demonstratiewet. Tussen 2012 en 2018 kregen ruim 14.000 burgers een boete. Totale bedrag: ruim 2 miljoen euro.
• Gevangenisstraf voor overtreden demonstratiewet. Tussen 2012 en 2018 belandden ruim 1100 burgers in de gevangenis. Twee van hen kregen meer dan 3 jaar cel.

Vrijheid van vereniging

2000

• Geen restricties voor oprichting van en fondsenwerving voor mensenrechtenorganisaties.

2020

• De stigmatiserende Wet op de Buitenlandse Agenten plaatst maatschappelijke organisaties onder verscherpt toezicht. Vanaf 2020 geldt dit ook voor individuen. Straf: tot 72 duizend euro boete of 2 jaar gevangenis. De wet leidt tot flinke reputatieschade voor activisten.
• Openbaar aanklagers verklaren steeds meer buitenlandse organisaties ‘ongewenst’. Russische activisten verliezen belangrijke financiële steun en riskeren tot 6 jaar cel.

Gewetensvrijheid

2000

• LHBTI-relaties worden niet geaccepteerd, maar zijn niet strafbaar.
• Het beledigen van religie is strafbaar met een maximale boete van 13 euro.

2020

• ‘Propaganda van niet-traditionele relaties’ onder minderjarigen is bij wet verboden. Straf: ruim 1400 euro boete of twee weken cel. De wet leidt tot toenemend geweld tegen de LHBTI-gemeenschap. In Tsjetsjenië zelfs tot marteling en moord.
• Op het beledigen van ‘religieuze gevoelens’ staat tot 7.200 euro boete of 3 jaar cel.

Media en vrijheid van meningsuiting

2000

• Geen censuur van het internet. Er zijn nog voldoende onafhankelijke media.

2020

• Onafhankelijke media staan onder druk. Sommige worden gedwongen te sluiten.
• Heel strenge anti-extremismewetgeving. Het begrip extremisme wordt door autoriteiten ruim geïnterpreteerd. Kritiek op de staat of oproepen tot een vreedzame demonstratie kan er al onder vallen.
• Autoriteiten kunnen het Russische internet van het wereldwijde internet afsluiten.

Overig

2000

• Op hoogverraad (spionage voor buitenlandse inlichtingendiensten) staat 20 jaar.
• Huiselijk geweld is strafbaar.

2020

• Russen die informatie aan een willekeurige buitenlandse organisatie geven, kunnen 20 jaar gevangenisstraf krijgen – ook bij niet-staatsgeheime informatie.
• Verminderde strafbaarstelling van huiselijk geweld. Alleen nog als sprake is van ernstige verwondingen. Gevolg: meer slachtoffers.