Rapport

  • Datum:

    25 mei 2016

Sekswerkers nog kwetsbaarder door strafbaarstelling

Als sekswerk als misdrijf wordt aangemerkt, lopen sekswerkers een groter risico slachtoffer te worden van ernstige mensenrechtenschendingen. Daarom ontwikkelde Amnesty International een nieuwe visie op sekswerk, dat is gebaseerd op consultatie van vele deskundigen wereldwijd en vier rapporten die we vandaag publiceren.

‘Als een klant zich slecht gedraagt, ben je op jezelf aangewezen. Je belt alleen de politie als je denkt dat je doodgaat. Als je de politie belt, verlies je alles.’
– een sekswerker in Noorwegen

Wereldwijd lopen sekswerkers door hun kwetsbare positie het risico slachtoffer te worden van verkrachting, uitbuiting, mensenhandel, gedwongen huisuitzetting en geweld. In veel landen staat niet de bescherming van deze groep tegen ernstige mensenrechtenschendingen centraal, maar ligt de nadruk op het verbieden van sekswerk door toezicht, intimidatie en invallen. Hierdoor komen sekswerkers in een nog kwetsbaardere positie terecht.

In de afgelopen twee jaar deed Amnesty onderzoek in Papoea-Nieuw-Guinea, Hong Kong, Noorwegen en Argentinië. De mate waarin sekswerk in deze landen strafbaar is, verschilt sterk. Maar Amnesty ontdekte dat in al deze landen sekswerkers vaak niet, of nauwelijks, worden beschermd tegen schendingen. Ook durven ze zelden aangifte bij de politie te doen. Dit geldt ook voor landen waar het verkopen van seks niet strafbaar is, maar het kopen ervan wel. Daarnaast vonden we in de vier onderzoeken geen bewijs dat criminalisering van sekswerk bijdraagt aan het terugdringen van mensenhandel.

Onze visie: decriminaliseer sekswerk

In onze visie op sekswerk roepen we regeringen op de rechten van sekswerkers te beschermen door:

  • sekswerkers te beschermen tegen geweld, uitbuiting en dwang.
  • sekswerkers te betrekken bij de totstandkoming van wetgeving en beleid dat hun leven en hun veiligheid beïnvloedt.
  • toegang tot gezondheidszorg, educatie en werkgelegenheid te garanderen.

We roepen op tot decriminalisering van niet-gedwongen sekswerk. We baseren ons op bewijs dat criminalisering het werk minder veilig maakt, omdat sekswerkers hierdoor niet op bescherming van politie kunnen rekenen en daders makkelijk straffeloos hun rechten kunnen schenden.

Q&A

Keurt Amnesty gedwongen prostitutie en mensenhandel goed? Waarom moeten kopers van seks ook gedecriminaliseerd worden? Beschermt Amnesty pooiers? Wat is het verschil tussen legalisatie en decriminalisering van sekswerk? Waarom steunt Amnesty het ‘Zweedse model’ niet? Antwoorden op deze en andere vragen lees je in onze Q&A.

Papoea-Nieuw-Guinea: straffeloze verkrachting en moord

In Papoea-Nieuw-Guinea is het illegaal om geld te verdienen aan seks of om commerciële seks te organiseren. Mannelijke sekswerkers worden regelmatig vervolgd omdat homoseksualiteit er ook verboden is.

Sekswerkers in Papoea-Nieuw-Guinea hebben een enorm stigma en staan bloot aan extreem veel discriminatie en geweld, waaronder verkrachting en moord. Politie gebruikt de strenge wetgeving in het land om sekswerkers te bedreigen, uit te buiten en op te sluiten zonder proces of aanklacht.

Uit een wetenschappelijk onderzoek uit 2010 blijkt dat in zes maanden tijd 50 procent van de sekswerkers in de hoofdstad Port Moresby waren verkracht door klanten en politieagenten.

‘De politie begon mijn vriend [een klant] en mij in elkaar te slaan. Zes agenten hadden seks met mij, één voor één. Ze waren gewapend met pistolen, dus ik moest het wel doen. Ik krijg geen hulp om naar de rechtbank te stappen en aangifte te doen. Het was zo pijnlijk voor mij, maar ik moest het laten gaan. Als ik de wet opzoek, kunnen ze me niet helpen omdat sekswerk tegen de wet is in Papoea-Nieuw-Guinea.’
– Mona, een dakloze sekswerker

Hongkong: machtsmisbruik politie

In Hongkong is het verkopen van seks niet illegaal als de persoon vanuit een privéappartement werkt. Alleen vanuit huis werken plaatst sekswerkers in een zeer kwetsbare positie. Zij worden sneller slachtoffer van overvallen, fysiek geweld en verkrachting. Sekswerkers doen zelden aangifte, uit angst om vervolgd te worden voor tippelen.

Ook toont het onderzoek dat politieagenten hun macht misbruiken om sekswerkers. Undercoveragenten mogen gebruikmaken van seksuele diensten om bewijsmateriaal te verzamelen. Uit ons onderzoek bleek dat politieagenten, en mensen die zich voordeden als agenten, sekswerkers vertelden dat ze aan vervolging konden ontkomen door hen geld of gratis seks te geven.

Noorwegen: klanten strafbaar

In Noorwegen is het betalen voor seks illegaal, maar zelf seksuele diensten aanbieden niet. Tussenpersonen en faciliteerders worden wel aangeklaagd. Zo worden huisbazen vervolgd voor het verhuren van een appartement aan een sekswerker die vanuit huis werkt. Bovendien mogen sekswerkers niet met elkaar samenwerken of beveiliging inhuren, want dit wordt gezien als ‘promotie van sekswerk’ en ook dat is strafbaar.

Door de criminalisering van klanten en verhuurders zijn sekswerkers genoodzaakt om op plekken te werken waar minder toezicht is. Hierdoor hebben Noorse sekswerkers vaak te maken met verkrachting en geweld door klanten en georganiseerde bendes.

Enkele sekswerkers die aangifte deden van geweld zijn hun huis of zelfs land uitgezet. Hierdoor doen sekswerkers zelden aangifte van geweldpleging of verkrachting.

‘Ik ging naar het huis van de man. Hij sloeg me twee keer op mijn kaak. Ik ben niet naar de politie gegaan. Ik wil niet dat het in mijn dossier komt.’

Buenos Aires, Argentinië: sekswerk in praktijk illegaal

Formeel gezien is het verkopen of kopen van seks in Buenos Aires niet illegaal. Maar in de praktijk worden sekswerkers gecriminaliseerd, doordat gerelateerde activiteiten strafbaar zijn en er geen onderscheid wordt gemaakt tussen seks met wederzijdse instemming en mensenhandel.

Uit ons onderzoek in Buenos Aires bleek dat sekswerkers vaak te maken hebben met afpersing en met uitgebreide inspecties en gewelddadige invallen door de politie. Ook ontdekten we dat sekswerkers in de stad zelden aangifte doen van geweld.

‘Hij [een klant] betaalde me. Toen ik uit de auto wilde stappen, pakte hij me bij mijn nek en stak me met een mes. Ik gaf hem al mijn geld en mijn mobiele telefoon, en toen liet hij me gaan.’ Ze vertelde dat ze geen aangifte had gedaan, omdat het zonde van de tijd was. ‘Zij luisteren niet naar mij, omdat ik een sekswerker ben.’
– Laura, een sekswerker die op straat werkt.

Sekswerkers gaven aan dat ze beperkt toegang hebben tot medische zorg, omdat ze ook daar ernstig worden gediscrimineerd. ‘Als we naar het ziekenhuis gingen, werden we uitgelachen of waren we altijd de laatste die door een arts werd geholpen,’ aldus een voormalig sekswerker die transgender is.