Apple als mensenrechtenvoorvechter?
Het botert niet tussen Apple en de FBI. Tot voor kort werkte de technologiemagnaat nog regelmatig samen met de overheid door informatie te verstrekken over een account of een (verloren) apparaat. Maar een recent verzoek van de FBI om te helpen de code van een iPhone te kraken ging Apple een brug te ver, met een rechtszaak als gevolg. Bedrijven en privacy-voorvechters gaan nu samen op in de strijd tegen onrechtmatige surveillance.
Door: Doutje Lettinga, medewerker mensenrechtenprojecten bij Amnesty Nederland
Wat er aan vooraf ging
Begin december 2015 vond er een schietpartij plaats in het Californische San Bernardino. Bij de aanslag kwamen 14 mensen om het leven. Obama sprak van een terroristische daad en de FBI startte een onderzoek. Daarbij werd een Iphone van één van de daders gevonden, versleuteld met een geheime code (“encryptie”). Via een gerechtelijk bevel werd Apple gedwongen de FBI te helpen de telefoon te ontgrendelen.
Maar zo eenvoudig is dit niet. Apple heeft namelijk bewust geen meestersleutel (meer) waarmee ze bij de persoonsgegevens van haar klanten kan. Alleen door nieuwe software te installeren zou Apple de veiligheidsdienst via een “achterdeur” toegang tot de IPhone kunnen geven en middels een computer de code kunnen kraken. Het probleem is echter dat met dezelfde software ook andere iPhones relatief eenvoudig te kraken zijn en, als deze in verkeerde handen terecht komt, geen enkel Apple apparaat meer goed beveiligd is.
Apple in verzet
Apple gaat in beroep tegen het decryptiebevel. Tim Cook, de opvolger van Steve Job, legt in een brief op de website van Apple uit waarom het bedrijf zoveel waarde hecht aan een goede beveiliging van haar smartphones. Deze staan immers vol met persoonlijke en mogelijk gevoelige informatie waar criminelen en overheden heimelijk gebruik van kunnen maken: “Door de beveiliging van onze persoonlijke informatie te compromitteren riskeren we uiteindelijk onze persoonlijke veiligheid”, schrijft Cook, en “dit zou alleen maar de goedbedoelende en naar de wet levende burgers raken”.
Gevaarlijk precedent
Door Apple te dwingen tot decryptie van deze ene iPhone wordt er een gevaarlijk precedent geschapen voor mogelijk veel meer privacy-inbreuken. Vooral nu steeds meer apparatuur op het internet wordt aangesloten, is het gevaar van zwakke veiligheidssystemen dat onze biomedische en financiële gegevens in verkeerde handen terecht komen groot, waarschuwt ook veiligheidsdeskundige Bruce Schneier. Cook eindigt zijn brief met “uiteindelijk vrezen wij dat deze eis juist die burgerrechten en vrijheid ondermijnen die onze regering behoort te beschermen.”
Steun van mensenrechtenorganisaties
Apple ondervindt veel publieke steun voor haar oproep tot de bescherming van privacy en persoonlijke veiligheid, waaronder van Amnesty International. Sommige mensenrechtenorganisaties schrijven een amicus curiae waarmee ze hun advies over het belang van versleuteling voor mensenrechten uitbrengen. Ook de VN-Hoge Commissaris van de Rechten van de Mens (OHCHR) schrijft dat encryptie en anonimiteit belangrijk zijn voor de uitoefening voor onze rechten op vrijheid van meningsuiting en gedachte en op privacy: “Het is noch modieus noch overdreven om te stellen dat, zonder middelen tot versleuteling, levens in gevaar kunnen worden gebracht. In het slechtste geval, kan de mogelijkheid van de overheid om in de telefoons van burgers in te breken leiden tot de vervolging van individuen die simpelweg hun fundamentele mensenrechten aan het uitoefenen zijn”.
Nederland gidsland?
Nederland sprak zich onlangs uit om voorlopig encryptie toe te staan en neemt daarmee een voortrekkersrol in. Tegelijkertijd ligt er een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer die de politie bevoegdheden zou geven om in te breken op onder meer smartphones voor opsporingsdoeleinden. Hoewel Apple recent een ander decryptiebevel succesvol wist aan te vechten in een druggerelateerde zaak, is het onzeker of de rechter in de FBI zaak dezelfde lijn van redenering volgt. Uiteindelijk is dit een kwestie van proportionaliteit: voor een geheel onzekere kans op mogelijk (nog meer) inlichtingen in de San Bernardino zaak, zou de persoonlijke veiligheid en mensenrechten van miljoenen individuen wereldwijd in gevaar worden gebracht. Het is te hopen dat de Amerikaanse rechter, en de Nederlandse volksvertegenwoordigers, de noodzaak inzien van het beschermen van persoonlijke informatie.
